දේශපාලන බලයේ ඉහළම තලයට නැඟුණු නායකයෙක් අත්අඩංගුවට ගැනීම, කියන්නේ සුළුපටු සිදුවීමක් නෙවෙයි. ඒක මුළු ලෝකෙම අවධානය දිනාගන්නා, ඉතිහාසය වෙනස් කරන සිදුවීමක්.
සාමාන්‍යයෙන් බලය සහ මුක්තිය අතර තිබෙන අවිනිශ්චිත සම්බන්ධය නිසා, මෙවැනි දේ සිදුවන්නේ කලාතුරකිනි. ඒත්, අල්ලස, දූෂණය, මානව හිමිකම් උල්ලංඝනය කිරීම් වැනි බරපතළ චෝදනා හමුවේ ඒ බලයේ මුක්තිය බිඳ වැටෙන අවස්ථා ඉතිහාසය පුරාම දැකගත හැකිය.
අපි බලමු, බලයේ උච්චතම ස්ථානයේ සිට සිරගෙදරට ගිය, ලෝකයේ ප්‍රබල නායකයෝ කවුද කියලා.
යුගෝස්ලාවියාව – ස්ලෝබෝඩාන් මිලෝසෙවික්
2001 දී යුගෝස්ලාවියාවේ හිටපු ජනාධිපති ස්ලෝබෝඩාන් මිලෝසෙවික් අත්අඩංගුවට ගත්තාම, ඒක යුද අපරාධ සම්බන්ධයෙන් නායකයෙකුට එරෙහිව ගත් දැවැන්තම පියවරක් වුණා. ඔහුට එල්ල වුණේ බෝස්නියානු යුද්ධය, ක්‍රොඒෂියානු යුද්ධය සහ කොසෝවෝ යුද්ධය වැනි භයානක ගැටුම් වලදී සිදු කළ යුද අපරාධ, මානව වර්ගයාට එරෙහි අපරාධ සහ ජන සංහාරය වැනි චෝදනා.
හේග් නුවර ජාත්‍යන්තර අධිකරණයේදී ඔහුගේ නඩු විභාගය පැවැත්වුණත්, තීන්දුවක් දෙන්න කලින් ඔහු 2006 දී හදිසියේම මිය ගියා.
අයිවරි කෝස්ට් – ලෝරන්ට් ග්බාග්බෝ
2011 දී අයිවරි කෝස්ට් හිටපු ජනාධිපති ලෝරන්ට් ග්බාග්බෝ අත්අඩංගුවට ගත්තේ, දේශපාලන අර්බුදයක් අතරතුර සිදු වූ ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියා සම්බන්ධයෙන්.
ඔහුට චෝදනා කළේ මානව වර්ගයාට එරෙහි අපරාධ සහ මිනීමැරුම් වැනි දරුණු ක්‍රියා සම්බන්ධයෙන්. වසර ගණනාවක් තිස්සේ හේග් නුවරදී පැවති නඩු විභාගයකින් පස්සේ, ඔහුට විරුද්ධව සාක්ෂි ප්‍රමාණවත් නැහැ කියලා 2019 දී ඔහු නිදොස් කොට නිදහස් කළා.
චැඩ් – හිසේන් හැබ්‍රේ
චැඩ් රටේ හිටපු ආඥාදායක හිසේන් හැබ්‍රේ ගේ කතාව ඊටත් වඩා සංකීර්ණයි. ඔහුට චෝදනා එල්ල වුණේ දහස් ගණනක් මිනිසුන් ඝාතනය කිරීම සහ වධහිංසා පැමිණවීම ගැන.
ඔහු අවුරුදු ගාණක් සෙනෙගාල්වල ජීවත් වුණත්, මානව හිමිකම් සංවිධානවල අඛණ්ඩ උත්සාහය නිසා, 2016 දී ඔහුට විරුද්ධව නඩු විභාගයක් ආරම්භ වුණා. එහිදී ඔහු මානව වර්ගයාට එරෙහි අපරාධ සහ ජන සංහාරය සම්බන්ධයෙන් වරදකරු කරනු ලැබ, ජීවිතාන්තය දක්වා සිර දඬුවම් නියම කළා.
ප්‍රංශය – නිකොලස් සාර්කෝසි
ප්‍රංශයේ හිටපු ජනාධිපති නිකොලස් සාර්කෝසි ගේ නඩුවෙන් පෙනී යන්නේ, බටහිර ලෝකයේ පවා බලවතුන්ට නීතියෙන් බේරෙන්න බැරි බවයි. ඔහුට චෝදනා කළේ, ඔහුගේ මැතිවරණ ව්‍යාපාරයකදී ලිබියානු මුදල් භාවිතා කළා කියලා. මේ චෝදනා මත 2021 දී ඔහුට අවුරුද්දක සිර දඬුවමක් ලැබුණා.
දකුණු අප්‍රිකාව – ජාකොබ් සූමා
දකුණු අප්‍රිකාවේ හිටපු ජනාධිපති ජාකොබ් සූමා අධිකරණයට අපහාස කිරීමේ වරදට 2021 දී සිරගත වුණා. දූෂණ සම්බන්ධයෙන් පැවති පරීක්ෂණයකට සාක්ෂි දෙන්න ඔහු අකමැති වීම තමයි මේකට හේතුව. මේ සිදුවීමෙන් පස්සේ රටේ විශාල වශයෙන් නොසන්සුන්තා ඇති වුණා.
ඊශ්‍රායලය – මොෂේ කට්සව්
ඊශ්‍රායලයේ හිටපු ජනාධිපති මොෂේ කට්සව්ට එරෙහිව චෝදනා එල්ල වුණේ, ඔහුගේම කාර්ය මණ්ඩලයේ කාන්තාවන්ට ලිංගික අපයෝජනයන් සිදු කිරීම ගැන. මේ බරපතළ චෝදනා මත ඔහුට වසර 7ක සිර දඬුවමක් නියම වුණා.
දකුණු කොරියාව – ලී මියුං-බැක් සහ පාක් ගුන්-හ්යේ
දකුණු කොරියාවෙ හිටපු ජනාධිපතිවරු දෙන්නෙක්ම දූෂණ චෝදනා නිසා සිරගත වුණා. ලී මියුං-බැක්ට අවුරුදු 17ක සිර දඬුවමක් ලැබුණත් 2022 දී සමාවක් ලැබුණා. පාක් ගුන්-හ්යේට අවුරුදු 24ක සිර දඬුවමක් ලැබුණා, ඇයටත් 2021 දී සමාව දුන්නා. මේ සිදුවීම් ලෝකයටම පෙන්නුම් කළේ දේශපාලන බලය කොච්චර දුරට දූෂණයට ලක් වෙන්න පුළුවන්ද කියන එකයි.
පේරු – දඬුවම් දෙන රටක්
පේරු වල ජනාධිපතිවරුන්ට දඬුවම් දෙන එක අලුත් දෙයක් නෙවෙයි. හිටපු ජනාධිපතිවරු කිහිප දෙනෙක්ම දූෂණ චෝදනා නිසා නීතිය හමුවට ගියා. ඇල්බර්ටෝ ෆුජිමෝරි දූෂණ හා මානව හිමිකම් උල්ලංඝනය කිරීම් වලට වැරදිකරු වුණා. ඇලෙහන්ද්‍රෝ ටොලෙඩෝ 2024 දී අල්ලස් චෝදනා මත දඬුවම් ලැබුවා. පෙඩ්‍රෝ පැබ්ලෝ කුචින්ස්කි ද දූෂණ පරීක්ෂණ නිසා නිවාස අඩස්සියේ හිටියා.
පිලිපීනය – රොඩ්‍රිගෝ ඩුටර්ටේ
පිලිපීන හිටපු ජනාධිපති රොඩ්‍රිගෝ ඩුටර්ටේ 2025 මාර්තු 11 වෙනිදා මැනිලා ගුවන් තොටුපළේදී අත්අඩංගුවට ගත්තා. ඔහුට චෝදනා කළේ ඔහුගේ මත්ද්‍රව්‍ය විරෝධී මෙහෙයුම නිසා මානව වර්ගයාට එරෙහි අපරාධ සිදු කළා කියලා.
දකුණු කොරියාව – යූන් සුක්-යෝල් සහ කිම් කේඔන්-හී
දකුණු කොරියාවෙ හිටපු ජනාධිපති යූන් සුක්-යෝල් 2025 අප්‍රේල් මාසයේදී දෝෂාභියෝගයකින් ඉවත් කරලා, කැරැල්ලක් සම්බන්ධයෙන් නඩු විභාගයට ලක් කළා. ඔහුගේ බිරිඳ වන හිටපු ආර්යා කිම් කේඔන්-හී දූෂණ, කොටස් මිල ගණන් හැසිරවීම, සහ මැතිවරණ වංචා ගැන චෝදනා මත අත්අඩංගුවට ගත්තා.
බ්‍රසීලය – ෆර්නැන්ඩෝ කොලෝර්
බ්‍රසීලයේ හිටපු ජනාධිපති ෆර්නැන්ඩෝ කොලෝර්ට 2025 අප්‍රේල් මාසයේදී හිරදඬුවම් ලැබුණා. ඒ “ඔපරේෂන් කාර් වොෂ්” කියලා හඳුන්වන මහා පරිමාණ දූෂණ වංචාවකට සම්බන්ධ වීම නිසා.
ශ්‍රී ලංකාව – රනිල් වික්‍රමසිංහ
2025 අගෝස්තු 22 වෙනිදා, ශ්‍රී ලංකාවේ හිටපු ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා අත්අඩංගුවට ගත්තේ මුළු රටේම අවධානය දිනාගනිමින්. ඔහුට චෝදනා කළේ, පෞද්ගලික ලන්ඩන් සංචාරයක් සඳහා රාජ්‍ය අරමුදල් අවභාවිත කළා කියලා. මේ වගේ සිදුවීමක් ශ්‍රී ලංකාවේ ඉතිහාසයේම පළමු වතාවට සිද්ධ වුණේ.
