මේ දවස්වල ඉන්දියාව සහ පාකිස්තානය අතර දරුණු අර්බුදයක් නිර්මාණය වෙමින් පවතිනවා. මේ තත්ත්වයට මූලික හේතුව වෙලා තියෙන්නේ ඉන්දියාව පාලනය කරන ජම්මු සහ කාශ්මීර ප්‍රදේශයේ සිදුවූ මෑත කාලීන ඛේදජනක ප්‍රහාරයක්. අප්‍රේල් 22 වැනිදා සුන්දර කඳුකර ප්‍රදේශයක් වන පාහල්ගම් හිදී සංචාරකයන් ඉලක්ක කර එල්ල වූ මේ ම්ලේච්ඡ ප්‍රහාරයෙන් අහිංසක මිනිසුන් 26 දෙනෙකුගේ ජීවිත අකාලයේ නැතිවුණා. මේ සිද්ධියත් එක්කම වසර ගණනාවක් තිස්සේ යටපත් වෙලා තිබුණු ඉන්දියාව සහ පාකිස්තානය අතරේ පවතින අසහනය සහ සැකය නැවතත් ඉහළ ගියා.
ප්‍රහාරය සිදුවූ වහාම ඉන්දියාව දැඩි ස්වරූපයක් පෙන්නුම් කරමින් මේ ප්‍රහාරය පිටුපස පාකිස්තානය සිටින බවට සෘජුවම චෝදනා කළා. ඉන්දියාවේ දේශපාලන නායකයින් සහ ආරක්ෂක අංශ මේ ප්‍රහාරය සැලසුම් කර ක්‍රියාත්මක කළේ පාකිස්තානය පදනම් කරගත් ත්‍රස්තවාදී කණ්ඩායම් බවට ප්‍රකාශ කළා. මේ චෝදනාවත් එක්කම ඉන්දියාව පාකිස්තානයට එරෙහිව දැඩි ක්‍රියාමාර්ග රැසක් ගත්තා.
පළමුවෙන්ම, ඉන්දියාව පාකිස්තානය සමඟ තිබූ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සබඳතා පහත හෙළුවා. දෙරට අතරේ සිටි තානාපතිවරුන් නැවත කැඳවීම සහ තානාපති කාර්යාලවල කාර්ය මණ්ඩලය අඩු කිරීම වැනි ක්‍රියාමාර්ග මෙයට ඇතුළත් වුණා. ඊළඟට, දෙරට අතර පැවති සියලුම ආකාරයේ වෙළඳ ගනුදෙනු වහාම නතර කිරීමට ඉන්දියාව තීරණය කළා. මේ තීරණය නිසා දෙරටේම ආර්ථිකයට යම් බලපෑමක් එල්ල වුණත්, ඉන්දියාවේ අරමුණ වුණේ පාකිස්තානයට තම ක්‍රියාවන්ගේ ප්‍රතිවිපාක පෙන්වා දීමයි.
තවද, ඉන්දියාව සහ පාකිස්තානය අතර පිහිටි දේශසීමා තාවකාලිකව වසා දැමීමටත් ඉන්දියාව පියවර ගත්තා. මේ නිසා දෙරට අතර ගමනාගමනය සම්පූර්ණයෙන්ම ඇනහිටියා. ඒ වගේම, ඉන්දියාවට පැමිණීමට බලාපොරොත්තු වෙමින් සිටි පාකිස්තාන ජාතිකයන්ගේ සියලුම වීසා බලපත්‍ර වහාම අවලංගු කිරීමටත් ඉන්දියාව තීරණය කළා. මේ ක්‍රියාමාර්ග නිසා සාමාන්‍ය ජනතාව දැඩි අපහසුතාවට පත්වුණා.
මේ සියලුම ක්‍රියාමාර්ගවලට වඩාත් බරපතල ප්‍රතිවිපාක ඇති කළ හැකි තීරණයක් තමයි ඉන්දියාව විසින් ඉන්දු ගංගා ජල ගිවිසුම තාවකාලිකව අත්හිටුවීමට බැලීම. 1960 වසරේදී අත්සන් කළ මේ ගිවිසුම ඉන්දියාවට සහ පාකිස්තානයට ඉතාම වැදගත්. මේ ගිවිසුම යටතේ ඉන්දු නදී පද්ධතියේ ජලය දෙරට අතර සාමකාමීව බෙදාගැනීම සිදුවුණා. මේ ගිවිසුම අත්හිටුවීමක් වුනොත් කියල පාකිස්තානය දැඩි කෝපයට පත්වුණා. පාකිස්තානයේ අගමැතිවරයා ප්‍රකාශ කළේ මේ ගිවිසුම අත්හිටුවීම යුදමය ක්‍රියාවකට සමාන බවත්, එය කලාපයේ සාමයට බරපතල තර්ජනයක් බවත්ය.
මේ චෝදනා සහ ඉන්දියාව ගත්ත ක්‍රියාමාර්ග සම්බන්ධයෙන් පාකිස්තානය දැඩි විරෝධය පළ කරනවා. පාකිස්තාන රජය සහ එරට හමුදාව මේ ප්‍රහාරයට කිසිම සම්බන්ධයක් නැති බව තරයේ ප්‍රකාශ කරනවා. ඔවුන් චෝදනා කරන්නේ ඉන්දියාව පදනම් විරහිත චෝදනා නඟමින් කලාපයේ ආතතිය වැඩි කිරීමට උත්සාහ කරන බවයි. ඉන්දියාව ගත්ත ක්‍රියාමාර්ගවලට ප්‍රතිචාර වශයෙන් පාකිස්තානයත් යම් යම් ක්‍රියාමාර්ග ගත්තා. ඒ අනුව, පාකිස්තානය ඉන්දියානු ජාතිකයන්ට වීසා නිකුත් කිරීම තාවකාලිකව නතර කළා. ඒ වගේම, ඉන්දියාව සමඟ සියලුම ආකාරයේ වෙළඳාම සහ ගුවන් ගමන් තහනම් කිරීමටත් පාකිස්තානය තීරණය කළා. මේ ප්‍රතිචාරාත්මක ක්‍රියාමාර්ග නිසා දෙරට අතර සබඳතා තවදුරටත් පිරිහී ගියා.
කාශ්මීර ප්‍රශ්නය කියන්නේ ඉන්දියාව සහ පාකිස්තානය අතර පවතින දීර්ඝ කාලීන ගැටලුවක්. 1947 වසරේදී බ්‍රිතාන්‍ය පාලනයෙන් නිදහස ලැබීමෙන් පසුව මේ ප්‍රදේශය සම්බන්ධයෙන් දෙරට අතර මතභේද ඇති වුණා. ජනගහනයෙන් වැඩි කොටසක් මුස්ලිම්වරුන් වුණත්, කාශ්මීරයේ පාලකයා ඉන්දියාවට පක්ෂ වීම නිසා මේ ගැටුම ආරම්භ වුණා. එදා පටන් මේ දක්වා දෙරටම මේ සුන්දර හිමාලයානු කඳුකර ප්‍රදේශය සම්පූර්ණයෙන්ම තමන්ට අයිති බව කියමින් සටන් කරනවා. මේ අරගලය නිසා මේ වන විටත් ලේ වැකි යුද්ධ තුනක් සිදුවෙලා තියෙනවා. තවමත් දෙරට අතර දේශසීමාවේ නිරන්තරයෙන් ගැටුම් ඇති වෙනවා.
මෑත කාලීනව ඉන්දියාව පාලනය කරන කාශ්මීර ප්‍රදේශයේ සන්නද්ධ කණ්ඩායම් ඉන්දියානු පාලනයට එරෙහිව සටන් කරනවා. මේ කණ්ඩායම්වලට පාකිස්තානයේ රහසිගත සහයෝගය ලැබෙනවා කියලා ඉන්දියාව දිගින් දිගටම චෝදනා කරනවා. ඉන්දියාව විශ්වාස කරන්නේ මෑතකදී සිදුවූ සංචාරකයන්ට එල්ල වූ ප්‍රහාරයත් මේ ආකාරයේ පාකිස්තානයේ සහයෝගය ලබන ත්‍රස්තවාදී කණ්ඩායමක ක්‍රියාවක් බවයි. මේ ප්‍රහාරයේ වගකීම භාරගෙන තියෙන්නේ “කාශ්මීර ප්‍රතිරෝධය” කියන සංවිධානයක්. මේ සංවිධානය 2019 වසරේදී බිහිවුණු අතර, පාකිස්තානය පදනම් කරගත් අන්තර්ජාතික වශයෙන් තහනම් කර ඇති ලෂ්කර්-ඊ-තායිබා (LeT) කියන ත්‍රස්තවාදී සංවිධානයේ බෙදුණු කොටසක් විදිහටයි බුද්ධි අංශ විශ්වාස කරන්නේ.
ඉන්දියාව සහ පාකිස්තානය කියන්නේ න්‍යෂ්ටික අවිත් තියෙන රටවල් දෙකක්. ඒ නිසා මේ වගේ උණුසුම් තත්ත්වයක් කලාපයට විතරක් නෙවෙයි, මුළු ලෝකයටම භයානක වෙන්න පුළුවන්. සුළු ගැටුමක් පවා විශාල යුද්ධයක් දක්වා වර්ධනය වීමේ අවදානමක් තියෙනවා. මේ නිසා ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාව මේ තත්ත්වය ඉතාමත්ම අවධානයෙන් නිරීක්ෂණය කරමින් ඉන්නවා. එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය සහ ලෝකයේ බලවත් රටවල් දෙරට අතර සාමය ඇති කරන්න විවිධ උත්සාහයන් මීට කලිනුත් අරගෙන තියෙනවා. නමුත්, මේ වගේ ප්‍රහාර සහ දෙරටේම දැඩි ප්‍රතිචාර නිසා ඒ උත්සාහයන් බොහෝ විට අසාර්ථක වෙලා තියෙනවා.
දැනට පවතින තත්ත්වය අනුව නම් ඉන්දියාව සහ පාකිස්තානය අතර පවතින ආතතිය තවදුරටත් වැඩි වෙන්න ඉඩ තියෙනවා. දෙරටේම ජාතිකවාදී හැඟීම් ඉහළ ගිහින් තියෙන නිසාත්, දේශපාලන නායකයින් දැඩි ස්ථාවරයක ඉන්න නිසාත් ඉක්මනින් මේ තත්ත්වය සමනය වෙයි කියලා හිතන්න අමාරුයි. මේ අර්බුදය දිගින් දිගටම පැවතුනොත් එය කලාපයේ සාමයට සහ ස්ථාවරත්වයට බරපතල තර්ජනයක් වෙන්න පුළුවන්. ඒ වගේම, දෙරටේම ආර්ථිකයට සහ සාමාන්‍ය ජනතාවගේ ජීවිතවලටත් අහිතකර බලපෑම් එල්ල වෙන්න පුළුවන්.
ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාව මේ තත්ත්වය මැදිහත් වෙලා සමථයකට පත් කරන්න උත්සාහ කළොත් එය සාර්ථක වෙන්න ඉඩ තියෙනවා. දෙරටේම නායකයින් මේ මොහොතේ තම හිතුවක්කාර තීරණ පසෙක තියලා සාමකාමීව මේ ප්‍රශ්නය විසඳගන්න උත්සාහ කළොත් එය දෙරටටම සහ කලාපයටම යහපත් දෙයක් වේවි. එහෙම නොවුණොත් අනාගතයේදී මේ තත්ත්වය තවත් බරපතල වෙන්න පුළුවන්.