ලෝකෙ රටවල් ගණනාවක මේකට විවිධ නීති තියෙනවා. සමහර රටවල් හරිම විනිවිදයි. ඒත් තවත් සමහර රටවල් වල මේ ගැන විවෘත කතාබහක් නැහැ.
ඇමරිකාවයි, බ්‍රිතාන්‍යයයි: පැහැදිලි නීති තිබුණත් ප්‍රශ්න එනවා
ඇමරිකාවේ නීතිය හරිම පැහැදිලියි. ජනාධිපතිතුමා රාජකාරී ගමනක් යනවා නම්, ඒකට යන හැම වියදමක්ම රජය දරනවා. හැබැයි, ඒ ගමන අතරතුර පුද්ගලික වැඩකට හෝ දේශපාලන රැස්වීමකට යනවා නම්, ඒ කොටසට යන වියදම් ජනාධිපතිතුමා තමන්ගේ සල්ලි වලින් ගෙවන්න ඕන.
මෙහිදී ගුවන් ගමන්, නවාතැන් වගේම රහස් සේවයේ (Secret Service) ආරක්ෂක වියදම් පවා ඇතුළත් වෙනවා. 1976 ජනාධිපති ආරක්ෂණ සහය පනතට අනුව, ජනාධිපතිවරයාගේ සහ ඔහුගේ පවුලේ ආරක්ෂාව සඳහා යන වියදම් පිළිබඳ වාර්ෂික වාර්තාවක් පවා ඉදිරිපත් කරන්න ඕන.
උදාහරණයක් විදියට, ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් ජනාධිපති වෙලා ඉන්න කාලේ එයා නිතරම තමන්ගේ නිවසට ගියා. ඒ ගමන් පුද්ගලික වුණත්, Air Force One යානයයි, රහස් සේවයේ ආරක්ෂක පිරිසයි අත්‍යවශ්‍යයි. ඒ නිසා ඒකට රජයට විශාල වියදමක් ගියා.
නීතියට අනුව ට්‍රම්ප් මහතා ඒ වියදම් වලින් කොටසක් ගෙවූවත්, මේක ලොකු ආන්දෝලනයක් ඇති කළා. ඒ වගේම ඔබාමා ජනාධිපතිතුමාගේ නිවාඩු ගමන් ගැනත් ප්‍රශ්න මතුවුණා. හැබැයි එයා ඒ හැම වෙලාවකම නීතියට අනුව වියදම් ආපසු ගෙව්වා.
බ්‍රිතාන්‍යයේ අගමැතිවරුන්ටත් මේ වගේම නීතියක් තියෙනවා. අගමැතිවරයාට හෝ අමාත්‍යවරයෙකුට රාජකාරී වාහනයක් පෞද්ගලික වැඩකට භාවිතා කරන්න බැහැ. එහෙම කළොත් ඒ වියදම් රජයට නැවත ගෙවන්න ඕන. රාජකාරී කටයුතු වලදී අනිවාර්යයෙන්ම ලැබෙන ආරක්ෂාව සඳහා අමතර වියදම් අය කරන්නේ නැහැ. මෑතකදී හිටපු විදේශ ලේකම්වරියක් පුද්ගලික ජෙට් යානයක් භාවිතා කිරීම ගැනත්, වර්තමාන අගමැතිවරයා පෞද්ගලික හෙලිකොප්ටර් යානා භාවිතා කිරීම ගැනත් ලොකු කතාබහක් ඇති වුණා.
රුසියාවයි, චීනයයි: අහන ප්‍රශ්න නැහැ
රුසියාවේ හෝ චීනයේ නායකයන්ගේ ගමන් බිමන් ගැන නම් විනිවිදභාවයක් නැහැ. රුසියානු ජනාධිපතිවරයා භාවිතා කරන ගුවන් යානා සහ වාහන රාජ්‍ය දේපල ලෙස සලකනවා. ඒ වගේම ආරක්ෂක කටයුතු සම්පූර්ණයෙන්ම රාජ්‍ය අරමුදල්වලින් සිදු වෙනවා. ඒවා පුද්ගලිකව භාවිතා කළත් ඒ ගැන ප්‍රශ්න කරන්න හෝ වියදම් ගැන විස්තර අහන්න කාටවත් බැහැ. ඒ ගැන කිසිම වාර්තාවක් ප්‍රසිද්ධ වෙන්නේ නැහැ.
චීනයේ නායකයන්ටත් මේ වගේමයි. නීතියෙන් පුද්ගලික ගමන් බිමන් ගැන පැහැදිලිව සඳහන් කරලා නැහැ. රාජකාරී ගමන් බිමන් වලට විතරයි වියදම් ලැබෙන්නේ. ඒ වගේම, චීන නායකයන් සෑම විටම සන්නද්ධ ආරක්ෂකයන් සමඟ ගමන් කරන අතර, එම ආරක්ෂාව පුද්ගලික කටයුතු සඳහා භාවිතා කිරීම පිළිබඳ කිසිදු නීතියක් නොමැත. හැම දෙයක්ම වෙන්නේ රහසිගතව.
ඉන්දියාව, සිංගප්පූරුව, ජපානය: විනය සහ සරල බව
ඉන්දියාවේ නම් මේ වෙනස හරිම පැහැදිලියි. අගමැතිතුමා හෝ අමාත්‍යවරයෙක් රාජකාරී කටයුත්තකට යන්නේ නැත්නම් ඒකට රජයේ මුදල් වියදම් කරන්න බැහැ. ගමනක් යනකොට පවුලේ කෙනෙක් එකතු වුණොත්, එයාගේ වියදම් සම්පූර්ණයෙන්ම ගෙවන්න ඕන. මෙහිදී අනිවාර්යයෙන්ම ලැබෙන ආරක්ෂාව රාජකාරී වියදමක් ලෙස සලකනවා.
සිංගප්පූරුවේ නායකයෝ හරිම සරලයි. ඒක නීතියක් නෙවෙයි, හැබැයි සම්ප්‍රදායක්. එහේ අගමැතිතුමා මෑතකදී සාමාන්‍ය ආර්ථික පන්තියේ ගුවන් ටිකට් පතක් අරගෙන ගමන් කළා. ඒකෙන් පෙන්නුම් කරන්නේ රාජ්‍ය සම්පත් සහ ආරක්ෂාව හැම තිස්සේම මහජනතාවගේ වැඩවලට විතරක් භාවිතා කරන්න ඕන කියන අපේක්ෂාවයි.
ජපානයේත් මේකමයි. අභ්‍යන්තර නීති අනුව, නායකයන්ට ලැබෙන වාහන භාවිතා කළ හැක්කේ රාජකාරී කටයුතුවලට විතරයි. සමහර වෙලාවට කෙටි ගමනක් යන්න වුණොත්, නායකයෝ රජයේ වාහන වෙනුවට පොදු ප්‍රවාහනය පවා භාවිතා කරනවා. ඔවුන්ට ලැබෙන ආරක්ෂාව නීතියෙන් අනිවාර්ය වන අතර එයද රාජකාරී වියදමක් ලෙස සලකයි.
ලෝකේ හැම රටක්ම එකම විදියට නීති දාලා නැතත්, රාජ්‍ය සම්පත් සහ ආරක්ෂක සේවාවන් පුද්ගලික කටයුතු වලට භාවිතා කිරීම වැරදියි කියන එක පොදු අදහසක්. හැම රටකම මිනිස්සු බලන්නේ තමන්ගේ බදු මුදල් අවභාවිතා කරනවාද කියලා. ඒ නිසා ලෝක නායකයන්ට මේ ගැන ගොඩක් පරිස්සම් වෙන්න වෙනවා.
ඒ වගේම තමන්ගේ රටේ රාජ්‍ය නායකයාගේ ආරක්ශාව ගැනද පුද්ගලික හෝ රාජ්‍යය දෙවර්ගයේම ගමන් වලදී වගකීමක් රජය දැරිය යුතු බවටද ගොඩක් රටවල කතා වෙනවා.
