ටිකක් අමුතු මාතෘකාවක් වුණත්, මේ දවස්වල ලෝකයේ සිදුවන සිදුවීම් එක්ක අපේ කෑම මේසයට එන පීසා අතර පුංචි රහස් සම්බන්ධයක් තියෙනවා කියලා කෙනෙක් කිව්වොත් ඔබ පුදුම වේවි. ඒකට කියන්නේ “පෙන්ටගන් පීසා දර්ශකය” කියලා. ඊශ්‍රායලය ඉරානයට පහර දුන්නා කියන කතාවත් එක්ක මේ “පෙන්ටගන් පීසා දර්ශකය” ආයෙත් කතාබහට ලක්වෙලා. මේක විහිළුවක් වගේ පෙනුණත්, මේ පිටිපස්සේ පොඩි කතාවක් තියෙනවා.

කතාව පටන් ගන්නේ මෙහෙමයි…

මේ අමුතු කතාව පටන් ගන්නේ 1991 අවුරුද්දේදී. ඩොමිනෝස් පීසා වල සිටි ෆ්‍රෑන්ක් මීක්ස් මහත්මයාට පොඩි දෙයක් තේරෙනවා. ඒ තමයි 1990 අගෝස්තු 1 වෙනිදා – සදාම් හුසේන් කුවේටය ආක්‍රමණය කරන්න සැලසුම් හදන දවස – එයාගේ පීසා විකුණුම් පුදුම විදිහට වැඩිවෙලා තියෙනවා. ස්ටෝර්ස් ගණනාවක් තිබුණු නිසා මේක එයාට හොඳටම පෙනිලා. එතකොට තමයි මිනිස්සුන්ට මේක මොකක්ද කියලා හිතෙන්න පටන් ගත්තේ. සමහර වාර්තා කියනවා මේ “පෙන්ටගන් පීසා දර්ශකය” 1980 ගණන්වල ඉඳන් මේ වෙනකම් වෙච්චි ගෝලීය ගැටුම් 21ක් ගැන හරියටම කියලා තියෙනවා කියලා. කුවේට් ආක්‍රමණය, පැනමා සහ ග්‍රෙනාඩා යුද්ධ, අන්තිමට ගිය අවුරුද්දේ (2024 අප්‍රේල්) ඉරානය ඊශ්‍රායලයට ඩ්‍රෝන් ගැහුව එක පවා මේ “පෙන්ටගන් පීසා දර්ශකයට” අහුවෙලා!

ඇයි මේ පීසා?

මේ අමුතු දර්ශකයේ අදහස හරිම සරලයි. ලෝකයට ලොකු බලපෑමක් කරන සිදුවීමක් වෙන්න කලින්, ඇමරිකාවේ පෙන්ටගනය හා ඒ අශ්‍රිත රජයේ කාර්යාලවල සේවකයන්ට එහා මෙහා යන්න බැරුව රෑ දවල් දෙකේම වැඩ කරන්න වෙනවා. යුද්ධයක් ගැන අනාවැකි කියන්න ඕන නිසා, මේ බුද්ධි අංශ ටීම් එකට හයියෙන් වැඩ කරන්න වෙනවා. ඉතින් ඒ අයට කන්න උයන්නවත්, එළියට යන්නවත් වෙලාවක් නෑ. එතකොට එයාලා කරන්නේ කෑම ඇණවුම් කරන එක. අන්න එතනදී තමයි පීසා කියන කෑම එක ගේමට එන්නේ!

පීසා ඉක්මන්, ලාබයි, පෝෂ්‍යදායීයි, වැඩ කරන ගමන් කන්නත් ලේසියි. ඒ වගේම විශාල කණ්ඩායමකට ඇණවුම් කරන්න හොඳම කෑම එක පීසා. පෙන්ටගන් එක ඇතුළේ වෙනත් කඩ තියෙද්දිත්, ලොකු සිදුවීමක් වෙන්න යනකොට පීසා ඇණවුම් ඉහළ යන්නේ මේ නිසාමයි. ඇමරිකාවේ පෙන්ටගනය සහ ඒ අවට රජයේ කාර්යාල අසල තියෙන පීසා අවන්හල් වලින් දවස් ගණනාවක් තිස්සේ ඇණවුම් වැඩිවෙලා නම්, ඒ කියන්නේ අර කාර්යාලවල ලොකු වැඩක් සිද්ධවෙමින් පවතිනවා කියන එකයි. මොකද රජයේ සේවකයෝ නිකම්ම නිකම් රෑ දවල් දෙකේම මොනිටර් දිහා බලාගෙන ඉන්නේ නැහැනේ.

මේක අලුත් දෙයක් නෙවෙයි!

ඇත්තටම මේ “පෙන්ටගන් පීසා දර්ශකය” හෝ “පීසා මීටරය” කියන එක අලුත් අදහසක් නෙවෙයි. මේකේ මූලය යන්නේ සීතල යුද්ධය දක්වා. සෝවියට් බුද්ධි අංශත් මේ රටාව දැකලා තියෙනවා. එයාලට ඒකට නමක් පවා තිබිලා තියෙනවා: “peasant” (පීසා බුද්ධිය). සෝවියට් නියෝජිතයෝ දැකලා තියෙනවා ඇමරිකානු රජයේ ආයතන අවට තියෙන කඩවලින් විශාල කෑම ඇණවුම් වැඩිවෙනවා කියලා. මෙයාලා මේකෙන් හිතලා තියෙන්නේ එක්සත් ජනපද හමුදා මෙහෙයුමක් ලඟදීම එන්න පුළුවන් කියලා. මේක නිශ්චිත අනාවැකියක් නොවෙන්න පුළුවන් වුණත්, මේ තොරතුරු අනිත් බුද්ධි තොරතුරු එක්ක එකතු කරලා, ඉදිරියේ සිදුවිය හැකි දේවල්වලට සූදානම් වෙන්න එයාලට උදව් වෙලා තියෙනවා.

මේ විදිහට සුළුපටු දේවල් පවා ලෝකයේ සිද්ධ වෙන සංකීර්ණ සිදුවීම් තේරුම් ගන්න පාවිච්චි කරන්න පුළුවන් කියන එක පුදුම සහගතයි නේද? දෙවන ලෝක යුද්ධයට කලිනුත් එක්සත් ජනපද බුද්ධි අංශ මේ වගේ ක්‍රම ගැන හොයලා තියෙනවා.

ඇත්තටම අපිටත් මේක බලන්න පුළුවන්ද?

අද කාලේ අන්තර්ජාලයයි, සමාජ මාධ්‍යයි නිසා මේ ගැන කතාබහ වැඩිවෙලා. ඔබටත් ඕන නම් මේ “පෙන්ටගන් පීසා දර්ශකය” බලන්න පුළුවන්. Google Maps වගේ සේවාවලින් ඇමරිකානු පෙන්ටගනය සහ ඒ අවට ඇති රජයේ කාර්යාල ළඟ තියෙන පීසා අවන්හල් කොච්චර කාර්යබහුලද කියලා බලන්න පුළුවන්. 2024 අප්‍රේල් මාසේදී ට්විටර් එකේ කෙනෙක් #pizzameter කියන හැෂ්ටැගය පාවිච්චි කරලා පීසා ඇණවුම් පුදුම විදිහට වැඩිවෙලා කියලා සඳහන් කරලත් තිබුණා.

හැබැයි පරිස්සමෙන්!

හැබැයි මතක තියාගන්න, මේක තාම න්‍යායක් විතරයි. පීසා ඇණවුම් වැඩිවෙන්නේ උපන් දින සාදයක් නිසා වෙන්නත් පුළුවන්, නැත්නම් “ෆුල් මෙටල් ජැකට්” ෆිල්ම් එක එක දිගට බලන නිසා වෙන්නත් පුළුවන්. ඩොමිනෝස් ආයතනයම කියන්නේ එයාලගේ ලෝකයේ වැඩිම පීසා විකුණන ස්ටෝර් එක තියෙන්නේ උතුරු කැරොලිනාවේ හමුදා කඳවුරක් ඇතුළේ කියලා. ඒ කියන්නේ ඒක නිතරම කාර්යබහුල තැනක්.

ඒ වගේම සමහරු හිතනවා දැන් “පීසා මීටරය” වැඩ කරන්නේ නැහැ කියලා. මොකද ඇමරිකානු ආණ්ඩුවට තේරිලා තියෙනවා මේකෙන් එයාලගේ සැලසුම් සතුරන්ට එළිවෙන්න පුළුවන් කියලා. ඒ නිසා එයාලා දැන් රෑට පීසා ඇණවුම් කරන එක නවත්තලා ඇති කියලා හිතනවා. ඒත් Papa John’s එකේ මෑතකාලීන ක්‍රියාකාරකම් බැලුවම පෙනෙන්නේ සමහරවිට ඒක එහෙම නැති වෙන්න ඇති, නැත්නම් මිනිස්සුන්ට හොඳටම බඩගිනි වෙන්න ඇති!

කොහොම වුණත්, මේ “පෙන්ටගන් පීසා දර්ශකය” වගේ අමුතු දේවල් පවා ලෝකයේ සිද්ධ වෙන දේවල් තේරුම් ගන්න කොච්චර උදව් වෙනවද කියන එක පුදුමයි නේද?