මැයි පළමුවෙනිදා එහෙමත් නැත්නම් ලෝක කම්කරු දිනය ගැන. මේ දවස ඇත්තටම මොකක්ද, ඒක පටන් ගත්තේ කොහොමද, ඇයි අපි මේක සමරන්නේ කියන දේවල් සරලව තේරුම්ගමු.
කම්කරු දිනය පටන් ගත්තේ කොහොමද?
මේ කතාව පටන් ගන්නේ 1886 මැයි පළමුවෙනිදා ඇමරිකාවේ. ඒ කාලේ කම්කරුවන්ට දවසට පැය 10ක්, 12ක්, සමහර වෙලාවට පැය 16ක් වුණත් වැඩ කරන්න සිද්ධ වුණා. ඒකත් හරිම අමාරු තත්වයන් යටතේ. ඉතින් මේ කම්කරුවෝ එකතු වෙලා කිව්වා අපිට දවසට වැඩ කරන්න ඕනේ පැය 8යි කියලා. මේ ඉල්ලීමත් එක්ක ලක්ෂ තුනහමාරකටත් වැඩි කම්කරුවෝ පිරිසක් වැඩ වර්ජනයකට බැස්සා.
මේ සාමකාමී විරෝධතාවය ටික දවසක් යනකොට චිකාගෝ වලදී ටිකක් දරුණු වුණා. පොලිසියයි කම්කරුවොයි අතර පොඩි ගැටුමක් ඇති වුණා. ඊට පස්සේ දවසක හේමාර්කට් චතුරශ්‍රයේ රැස්වීමක් තිබුණා. ඒ වෙලාවේ කවුදෝ බෝම්බයක් ගැහුවා. ඒකෙන් පොලිස් නිලධාරීනුයි, සාමාන්‍ය මිනිස්සුයි කිහිප දෙනෙක් මැරුණා. මේ සිද්ධිය නිසා ලෝකේ පුරා ඉන්න කම්කරු අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් සටන් කරන අයට ලොකු කම්පනයක් ඇති වුණා.
ඔය සිද්ධියෙන් පස්සේ 1889 දී පැරිසියේ පැවති ජාත්‍යන්තර කම්කරු සම්මේලනයේදී තීරණය කළා මැයි පළමුවෙනිදා හැම අවුරුද්දකම ජාත්‍යන්තර කම්කරු දිනය විදිහට සමරන්න ඕනේ කියලා. ඒකට හේතුව වුණේ හේමාර්කට් සිද්ධියේදී මැරුණු කම්කරුවන්ව මතක් කරන එකයි, ලෝකේ ඉන්න ඔක්කොම කම්කරුවන් එකට එකතු කරන එකයි. ඒ කාලේ කම්කරුවන්ගේ ප්‍රධාන ඉල්ලීමක් වුණේ දවසට පැය 8ක් වැඩ කරන එක. ඒක එයාලගේ ජීවිතවලටයි, සෞඛ්‍යයටයි ගොඩක් වැදගත් වුණා.
ලෝකේ අනිත් රටවල මේක සමරන්නේ කොහොමද?
ලෝකේ ගොඩක් රටවල කම්කරු දිනය විවිධ විදිහට සමරනවා. හැම රටකම වගේ පෙළපාලි, රැලි තියෙනවා. කම්කරු අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් වැඩ කරන සංවිධාන තමයි මේවා සංවිධානය කරන්නේ. ගොඩක් රටවල මැයි පළමුවෙනිදා රජයේ නිවාඩු දිනයක්. ඒ නිසා කම්කරුවන්ට එදා වැඩට යන්න ඕනේ නැහැ. ඒත් සමහර රටවල මේ සැමරුම් ටිකක් වෙනස්. උදාහරණයක් විදිහට ප්‍රංශයේ මැයි පළමුවෙනිදා ලිලී මල් බෙදනවා. ඒක වාසනාවයි, සතුටයි ගෙන එනවා කියලා තමයි එයාලා හිතන්නේ. ජර්මනියේ මේ දවසට කියන්නේ “Tag der Arbeit” කියලා. එදාට වෘත්තීය සමිති පෙළපාලි යනවා, දේශපාලඥයෝ කම්කරු අයිතිවාසිකම් ගැන කතා කරනවා. තවත් සමහර රටවල සංස්කෘතික උත්සවයි, සාම්ප්‍රදායික ක්‍රීඩාවයි මේ සැමරුමට එකතු වෙනවා. ඇමරිකාවයි, කැනඩාවයි වගේ රටවල් මැයි පළමුවෙනිදා කම්කරු දිනය සමරන්නේ නැහැ. එයාලා ඒ වෙනුවට සැප්තැම්බර් මාසයේ පළවෙනි සඳුදා තමයි “Labor Day” කියලා සමරන්නේ.
ශ්‍රී ලංකාවේ කම්කරු දිනය
අපේ රටෙත් මැයි පළමුවෙනිදා කම්කරු දිනය හරිම උත්සවශ්‍රීයෙන් සමරනවා. ලංකාවේ පළවෙනි කම්කරු දින රැලිය පැවැත්වූණේ 1927 දී ඒ.ඊ. ගුණසිංහ මහත්තයාගේ නායකත්වයෙන් කොළඹදී. ඔහු තමයි ශ්‍රී ලංකාවේ කම්කරු ව්‍යාපාරයේ පියා විදිහට සලකන්නේ. ඔහු දුප්පත් මිනිස්සුන්ගේ, වැඩ කරන මිනිස්සුන්ගේ අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් ගොඩක් සටන් කළා. 1956 දී එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී. බණ්ඩාරනායක අගමැතිතුමා මැයි පළමුවෙනිදා පොදු නිවාඩු දිනයක් කළා. ඒක මේ දවසේ ලොකුම ජයග්‍රහණයක් විදිහට සලකන්න පුළුවන්.
ඒත් මෑත කාලවලදී ලංකාවේ කම්කරු දින සැමරුම්වල දේශපාලන පැත්ත ටිකක් වැඩියි. විවිධ දේශපාලන පක්ෂ තමන්ගේ බලය පෙන්නන්න මේ දවස පාවිච්චි කරනවා වගේ පේනවා. ලොකු ලොකු රැලි, පෙළපාලි සංවිධානය කරනවා. එතන කම්කරු ප්‍රශ්නවලට වඩා දේශපාලන සටන් පාඨ තමයි වැඩියෙන් ඇහෙන්නේ.
ඇයි අපි කම්කරු දිනය සමරන්නේ?
අපි කම්කරු දිනය සමරන්නේ ලෝකේ ඉන්න ඔක්කොම වැඩ කරන මිනිස්සුන්ගේ මහන්සියටයි, කැපවීමටයි ගරු කරන්න. ඒ වගේම කාර්මික විප්ලවය කාලේ කම්කරුවන් වැඩ කළ අමාරු තත්වයන්ට එරෙහිව ඔවුන් කරපු අරගලය මතක් කරන්නත් මේ දවස වැදගත්. ඒ කාලේ කම්කරුවන් ඉල්ලුවේ දවසට පැය 8ක් වැඩ කරන එක, හොඳ පඩියක්, හොඳ වැඩ කරන තැනක්. ළමා ශ්‍රමය නැති කරන එකයි, වෘත්තීය සමිති පිහිටුවීමේ අයිතියයි ඔවුන්ගේ ඉල්ලීම් අතර ප්‍රධාන වුණා. මේ දවස අපිට මතක් කරනවා හැම කෙනෙකුටම සාධාරණ පඩියක්, හොඳ වැඩ කරන තැනක් ලැබෙන්න ඕනේ කියලා. ඒ වගේම සමාජ සාධාරණත්වයයි, කම්කරු සහයෝගීතාවයයි වැදගත් කියලාත් මේ දවස අපිට කියා දෙනවා.
අද කාලේ කම්කරු අයිතිවාසිකම්වල තියෙන ප්‍රශ්න මොනවද?
අද කාලේ ලෝකෙයි, ලංකාවෙයි කම්කරු අයිතිවාසිකම් සම්බන්ධයෙන් අලුත් අභියෝග ගොඩක් තියෙනවා. හැම කෙනෙකුටම හොඳ පඩියක්, හොඳ වැඩ කරන තැනක්, සමාන අවස්ථා ලැබෙනවද කියන එක ලොකු ප්‍රශ්නයක්. ගෝලීයකරණයයි, තාක්ෂණික දියුණුවයි නිසා අලුත් රැකියා ක්‍රම ඇවිත් තියෙනවා. ඒ නිසා කම්කරු නීතිත් වෙනස් වෙන්න ඕනේ.
අවසාන වශයෙන්…
මැයි පළමුවෙනිදා කියන්නේ ලෝක කම්කරු දිනය. මේ දවස කම්කරුවන්ගේ අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් කරපු අරගලයේ මතකය අලුත් කරනවා. ලෝකේ හැම රටකම වගේ මේ දවස විවිධ විදිහට සමරනවා. අනාගතයේදීත් කම්කරු අයිතිවාසිකම් සුරක්ෂිත කරන එක, වැඩ කරන මිනිස්සුන්ගේ ජීවිත හොඳ කරන එක හැමෝගෙම වගකීමක්. ශ්‍රී ලංකාවේ වැඩ කරන ඔක්කොම සහෝදර සහෝදරියන්ට, ණෝන්ශොඋට් අපේ සුබ පැතුම්!
