මහනුවර නගරය මධ්‍යයේ, මනරම් වැව අද්දර ශ්‍රී දළදා මාලිගාව අභිමානවත් ලෙස නැඟී සිටියි. එය හුදෙක් ගොඩනැගිල්ලක් නොව, ශතවර්ෂ ගණනාවක් පුරා පැවත එන සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතියේත්, ඇදහිල්ලේත් ජීවමාන සංකේතයකි. වසරකට වරක් පැවැත්වෙන මහනුවර ඇසළ පෙරහැර, මෙම මාලිගාවේ අසිරිය ලොවට විදහා දක්වන අද්විතීය මංගල්‍යයකි. දළදා පෙරහැර යනු හුදෙක් ආගමික උත්සවයක් පමණක් නොව, සිංහල ජාතියේ කලා, සංස්කෘතික හා ඓතිහාසික අනන්‍යතාවය ප්‍රකට කරන වර්ණවත් මංගල්‍යයකි.
දළදා පෙරහැරේ ආරම්භය ඈත අතීතයට දිව යයි. මහනුවර රාජධානිය සමයේ, දන්ත ධාතූන් වහන්සේ ප්‍රදර්ශනය කරමින් පවත්වන ලද විවිධ ආගමික උත්සවයන් මෙම පෙරහැරේ මූලය ලෙස සැලකිය හැකිය. කෙසේ වෙතත්, වර්තමානයේ දැකගත හැකි විචිත්‍රවත් ස්වරූපය 18 වන සියවසේ කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ රජතුමාගේ කාලයේදී වඩාත් විධිමත් ස්වරූපයකට පත් වූ බව ඉතිහාසයේ සඳහන් වේ. රෝග වසංගත දුරු කිරීම සහ සශ්‍රීකත්වය ඉල්ලා පැවැත්වූ මෙම පෙරහැර, කාලයාගේ ඇවෑමෙන් සිංහල සංස්කෘතියේ අනිවාර්ය අංගයක් බවට පත්විය.
ඇසළ මාසය එළඹීමත් සමඟ මහනුවර නගරය උත්සවකාරි මනෝභාවයකින් පිරී යයි. වීදි පහන්වලින් අලංකාර වන අතර, නෙත් සිත් අලවන විවිධ සැරසිලි නගරයට අලුත් පෙනුමක් එක් කරයි. පෙරහැර නැරඹීම සඳහා දේශීය මෙන්ම විදේශීය සංචාරකයින් දහස් ගණනක් මහනුවරට ඇදී එති.
පෙරහැර ආරම්භ වන්නේ දළදා මාලිගාවේ අභ්‍යන්තරයේ සිදු කෙරෙන ආගමික වතාවත්වලිනි. අනතුරුව, දළදා කරඬුව වැඩම කරවන මංගල හස්තියා ඇතුළු අලි ඇතුන් සිය ගණනක් විචිත්‍රවත් ලෙස සරසනු ලබයි. ඔවුන්ගේ පිට මත අලංකාර වියන් යොදන අතර, බෙල්ලේ හා දළවල වටිනා ආභරණ පළඳවනු ලැබේ. බෙර වාදකයින්ගේත්, නර්තන ශිල්පීන්ගේත් හඬින් නගරයම දෝංකාර දෙයි.
පෙරහැරේ ඉදිරියෙන්ම ගමන් කරන්නේ විවිධ බෞද්ධ කොඩි හා බැනර් රැගත් පිරිසයි. ඉන්පසු, විවිධ ප්‍රදේශ නියෝජනය කරමින් පැමිණෙන නර්තන කණ්ඩායම් ඔවුන්ගේ අනන්‍ය වූ නර්තන ශෛලීන් ප්‍රදර්ශනය කරති. උඩරට නර්තනය, පහතරට නර්තනය සහ සබරගමු නර්තනය වැනි විවිධ නර්තන සම්ප්‍රදායන් මෙම පෙරහැරට විශේෂ වර්ණයක් එක් කරයි. ඔවුන්ගේ විචිත්‍රවත් ඇඳුම්, වේගවත් බෙර හඬ සහ අලංකාර චලනයන් නරඹන්නන්ගේ සිත් මන්මත් කරයි.
අලි ඇතුන් පෙරහැරේ අතිශය වැදගත් අංගයකි. මංගල හස්තියාගේ පිට මත වැඩම කරවන දළදා කරඬුව පෙරහැරේ හදවත බඳුය. දළදා කරඬුව රැගත් මංගල හස්තියා ගමන් කරන විට, දෙපස සිටින ජනතාව සාදුකාර දෙමින් ගෞරව දක්වති. මෙම දර්ශනය ඇදහිල්ලේත්, භක්තියේත් බලය මොනවට කියාපායි.
මීට අමතරව, පෙරහැරේ විවිධ විහාරස්ථානවලින් වැඩම කරවන ලද දේව ප්‍රතිමා ද සහිත පෙරහැරවල් ද ගමන් කරයි. නාථ, විෂ්ණු, කතරගම හා පත්තිනි යන සිව් මහා දේවාලවල පෙරහැර ද දළදා පෙරහැර සමඟ එක්ව ගමන් කිරීම සුවිශේෂී ලක්ෂණයකි. මෙය බෞද්ධ හා හින්දු සංස්කෘතීන් අතර පවතින සහජීවනය මනාව පෙන්නුම් කරයි.
පෙරහැර රාත්‍රී කාලයේදී වීදි ඔස්සේ ගමන් කරන විට, දැල්වෙන පන්දම් එළියෙන් හා විචිත්‍රවත් ආලෝක රටාවලින් නගරය අලංකාරවත් වේ. බෙර හඬත්, නර්තන ශිල්පීන්ගේ චලනයනුත්, අලි ඇතුන්ගේ ගමන් විලාසයත් එක්ව නිර්මාණය කරන දර්ශනය අතිශයින්ම මනස්කාන්තය. දළදා පෙරහැර නැරඹීම ජීවිතයේ අමතක නොවන අත්දැකීමක් බව බොහෝ දෙනා පවසන්නේ එබැවිනි.
ඇසළ පෙරහැර දින කිහිපයක් පුරා පැවැත්වෙන අතර, අවසාන මහා පෙරහැර අති උත්කර්ෂවත් අන්දමින් පැවැත්වේ. දහස් ගණන් ජනතාව මහනුවර නගරයට රැස්වී මෙම අසිරිමත් දර්ශනය නරඹති. පෙරහැර අවසානයේදී දිය කැපීමේ මංගල්‍යය සිදු කරනු ලබන අතර, ඉන්පසු නැවතත් දළදා කරඬුව මාලිගාව වෙත වැඩම කරවනු ලැබේ.
වාර්ෂිකව පැවැත්වෙන මහනුවර දළදා පෙරහැර, ශ්‍රී ලංකාවේ සංස්කෘතික උරුමයේ අගනා නිධානයකි. එය හුදෙක් ආගමික උත්සවයක් පමණක් නොව, සිංහල ජාතියේ කලා, සංස්කෘතික හා ඓතිහාසික අනන්‍යතාවය ලොවට විදහා දක්වන අද්විතීය මංගල්‍යයකි. කන්ද උඩරට මාලිගාවේ දිදුලන පහන් සිල මෙන්, දළදා පෙරහැරේ අසිරිමත් දර්ශන සෑම වසරකම දහස් ගණන් හදවත් ආලෝකමත් කරයි.
