සියවස් ගණනාවක් පුරා ශ්‍රී ලංකාවේ බෞද්ධ ජනතාවගේ හදවත් තුළ නොමැකෙන භක්තියක් හා ගෞරවයක් දිනාගත් ශ්‍රී දන්ත ධාතූන් වහන්සේ, අද වන විට ජාතික උරුමයක් ඉක්මවා ගොස් ලෝක උරුමයක් ලෙස ද පිළිගැනීමට ලක්ව ඇත. උන්වහන්සේගේ ඓතිහාසික, ආගමික හා සංස්කෘතික වැදගත්කම අතිමහත් වන අතර, අනාගත පරම්පරාව වෙනුවෙන් ද මෙම උතුම් උරුමය ආරක්ෂා කර පවත්වාගෙන යාම අප සැමගේ යුතුකමකි.
1988 වසරේදී යුනෙස්කෝ සංවිධානය විසින් ශ්‍රී දළදා මාලිගාව ලෝක උරුමයක් ලෙස නම් කිරීම, ශ්‍රී දන්ත ධාතූන් වහන්සේගේ විශ්වීය වැදගත්කම සනාථ කරන්නකි. මෙහිදී මාලිගාවේ ඇති ඓතිහාසික වටිනාකම, වාස්තු විද්‍යාත්මක අලංකාරය සහ දන්ත ධාතූන් වහන්සේ හා බැඳුණු සංස්කෘතික සම්ප්‍රදායන්ගේ වැදගත්කම අවධාරණය කෙරිණි. ලෝක උරුමයක් ලෙස පිළිගැනීමත් සමඟ, මෙම පූජනීය ස්ථානය ආරක්ෂා කිරීම සහ නඩත්තු කිරීම ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාවගේ ද අවධානයට ලක් විය.
ශ්‍රී දන්ත ධාතූන් වහන්සේගේ වැදගත්කම හුදෙක් ආගමික අංශයට පමණක් සීමා නොවේ. උන්වහන්සේ ශ්‍රී ලංකාවේ ඉතිහාසය හා සංස්කෘතිය සමඟ ගැඹුරින් බැඳී සිටින අතර, ජාතික අනන්‍යතාවය ගොඩනැගීමේදී වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කර ඇත. අතීතයේ සිටම රාජ්‍යත්වයේ සංකේතයක් ලෙස සැලකුණු දන්ත ධාතූන් වහන්සේ, විවිධ අභියෝග හා දුෂ්කරතා මධ්‍යයේ වුවද නොනැසී ආරක්ෂා වී පැවතීම ශ්‍රී ලාංකික ජනතාවගේ නොපසුබට උත්සාහයේ හා දැඩි ඇදහිල්ලේ ප්‍රතිඵලයකි.
අනාගත පරම්පරාව වෙනුවෙන් මෙම උතුම් උරුමය ආරක්ෂා කර පවත්වාගෙන යාම සඳහා වර්තමානයේ අපගේ අවධානය යොමු කළ යුතු කරුණු කිහිපයකි. පළමුවෙන්ම, ශ්‍රී දළදා මාලිගාවේ භෞතික ආරක්ෂාව සහ නඩත්තුව අඛණ්ඩව සිදු කළ යුතුය. කාලයාගේ ඇවෑමෙන් සිදුවන හානි අවම කිරීම සඳහා නිසි ප්‍රතිසංස්කරණ කටයුතු සිදු කිරීමත්, පරිසරයේ බලපෑම්වලින් ආරක්ෂා කිරීමත් අත්‍යවශ්‍ය වේ.
දෙවනුව, දන්ත ධාතූන් වහන්සේ හා බැඳුණු සංස්කෘතික සම්ප්‍රදායන් සහ චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර අනාගත පරම්පරාවට දායාද කළ යුතුය. ඇසළ පෙරහැර වැනි උත්සවයන්හි ඇති වැදගත්කම සහ ඒවායේ අර්ථය තරුණ පරම්පරාවට අවබෝධ කර දීම වැදගත් වේ. ඒ සඳහා අධ්‍යාපන වැඩසටහන් සහ දැනුවත් කිරීමේ වැඩසටහන් ක්‍රියාත්මක කළ හැකිය.
තෙවනුව, ශ්‍රී දන්ත ධාතූන් වහන්සේගේ ඓතිහාසික හා ආගමික වැදගත්කම පිළිබඳ නිවැරදි තොරතුරු ලොවට ලබා දිය යුතුය. ඒ සඳහා පර්යේෂණ කටයුතු දිරිමත් කිරීමත්, ජාත්‍යන්තර සම්මන්ත්‍රණ හා ප්‍රකාශන මගින් මෙම දැනුම බෙදා හැරීමත් වැදගත් වේ.
සිව්වනුව, ශ්‍රී දළදා මාලිගාව නැරඹීමට පැමිණෙන දේශීය හා විදේශීය සංචාරකයින්ට නිසි පහසුකම් සැලසීම සහ ඔවුන්ට මෙම පූජනීය ස්ථානයේ වැදගත්කම පිළිබඳ දැනුවත් කිරීම ද අනාගතය සඳහා වැදගත් වේ. සංචාරක කර්මාන්තය දියුණු කිරීමත් සමඟ, මෙම ස්ථානයේ පාරිසරික හා සංස්කෘතික වටිනාකම ආරක්ෂා කර ගැනීම ද අත්‍යවශ්‍ය වේ.
අවසාන වශයෙන්, ශ්‍රී දන්ත ධාතූන් වහන්සේ කෙරෙහි පවතින ජනතා භක්තිය හා ඇදහිල්ල අනාගත පරම්පරාව තුළ ද පවත්වාගෙන යාම සඳහා ආගමික නායකයින්ගේත්, ප්‍රජා නායකයින්ගේත් කාර්යභාරය අතිශයින් වැදගත් වේ. ධර්ම දේශනා, ආගමික වැඩසටහන් සහ ප්‍රජා කටයුතු තුළින් මෙම පණිවුඩය ඉදිරියට ගෙන යා හැකිය.
හෙට දවසේත් නොමියෙන උරුමයක් ලෙස ශ්‍රී දන්ත ධාතූන් වහන්සේගේ වැදගත්කම පවතින්නේ උන්වහන්සේගේ ඓතිහාසික වටිනාකම, ආගමික බලපෑම සහ සංස්කෘතික දායකත්වය මතය. ලෝක උරුමයක් ලෙස පිළිගැනීමත් සමඟ, මෙම වටිනා උරුමය ආරක්ෂා කර පවත්වාගෙන යාම අප සැමගේ වගකීම වේ. අපගේ කැපවීම හා අවධානය තුළින්, අනාගත පරම්පරාවට ද මෙම උතුම් ධාතූන් වහන්සේගේ ආශිර්වාදය හා මඟ පෙන්වීම සදාකාලිකව ලැබෙනු ඇත.
