ලෝකයේ මිනිස්සුන්ගේ ආර්ථික තත්ත්වය ටිකක් අමුතුයි. සමහර අය ගොඩක් සල්ලි තියෙන අය, තවත් සමහර අයට ඉතුරු කරන්නවත් සල්ලි නැහැ. මේකට ප්‍රධානම හේතුව තමයි එයාල සල්ලි ආයෝජනය කරලා තියෙන විදිහ. මේ ලිපියෙන් කියන්නේ ලෝකයේ මිනිස්සු සල්ලි ආයෝජනය කරන මට්ටම් අටක් ගැනයි. ඒ මට්ටම් අනුව එයාලගේ ජීවිත කොහොම වෙනස් වෙනවද කියලත් බලමු.
පළවෙනි මට්ටම: මාසෙකට ආයෝජනය කරන්න සල්ලිම නැහැ – බංකොලොත්:
ලෝකයේ ඉන්න මිනිස්සුන්ගෙන් භාගයකටම ආයෝජනය කරන්න කියලා සතයක්වත් නැහැ. ඒක තමයි එයාල දුප්පත් වෙන්න හේතුව. එයාල හිතන්නේ ඉක්මනට සල්ලි හොයන්න පුළුවන් දේවල්වලට සල්ලි වියදම් කරන එක හොඳයි කියලා. ඔට්ටු අල්ලනවා, ලොතරැයි ගන්නවා, ඒ වගේ දේවල් කරනවා. ඒත් එයාල දිගු කාලීනව හිතන්නේ නැහැ. ඒක තමයි එයාල මේ තත්ත්වෙම ඉන්නේ. මෙතනදි කරන්න තියෙන්නේ සල්ලි නාස්ති කරන එක නවත්තලා, සල්ලි ආයෝජනය කරන විදි ගැන ඉගෙන ගන්න එකයි.
දෙවෙනි මට්ටම: මාසෙකට ඩොලර් 100ක් ආයෝජනය කරනවා – ටික ටික පටන් ගන්නවා:
ඊළඟට ඉන්න 40%ක් මිනිස්සු මාසෙකට ඩොලර් 100ක් වගේ ආයෝජනය කරන්න පටන් අරන් තියෙනවා. එයාල තමන් උපයන හැම සතයක්ම වියදම් කරන එක නවත්තලා, මාසෙ අන්තිමට ඉතුරු වෙන පොඩි ගාණක් ආයෝජනය කරනවා. එයාල පොඩි පොඩි ආයෝජන කරන ඇප් එකක් බාගෙන, සතියකට ඩොලර් 25ක් වගේ ETF වලට දානවා. ඒක හරියටම තේරෙන්නේ නැතත්, මොකක් හරි දෙයක් කරනවා කියලා එයාලට දැනෙනවා. එයාල නිතරම ඒ ඇප් එක බලනවා. පොඩි ලාභයක් ආවම ලොකු සතුටක් දැනෙනවා. පාඩුවක් වුණාම කලබල වෙනවා. ඒත් එයාල සල්ලි ඉතුරු කරන්නත්, ටිකක් ඉවසන්නත් ඉගෙන ගන්නවා.
තුන්වෙනි මට්ටම: මාසෙකට ඩොලර් 1000ක් ආයෝජනය කරනවා – පොඩි ආයෝජකයා:
මේ මට්ටමේ ඉන්න අය තමන් සැබෑ ආයෝජකයෝ කියලා හිතන්න පටන් ගන්නවා. එයාල මාසෙකට ඩොලර් 1000ක් වගේ ස්ථාවරව ආයෝජනය කරනවා. කාලයත් එක්ක මේක ලොකු ගාණක් වෙන හැටි එයාලට තේරෙනවා. එයාල Roth IRA එකක් හරි Vanguard හරහා ETF ටිකක් හරි පටන් අරන්, හැම මාසෙම ඔටෝමැටික් විදිහට සල්ලි ආයෝජනය වෙන විදිහට සකස් කරලා තියෙනවා. වෙළඳපොළේ මිල වෙනස් වෙන හැටි ගැන එයාල වැඩිය හිතන්නේ නැහැ. පොලී වැඩෙන හැටි ගැන එයාල කතා කරනවා. ඉක්මන් ලාභ එන දේවල්වලට පනින්නේ නැහැ.
හතරවෙනි මට්ටම: මාසෙකට ඩොලර් 10000ක් ආයෝජනය කරනවා (වසරකට ඩොලර් 100000) – ලොකු ආයෝජකයා:
මේ මට්ටමේදී ආයෝජනය කියන්නේ සල්ලි වැඩිකරගන්න එක විතරක් නෙවෙයි, තමන්ගේ අනන්‍යතාවයයි, බලපෑමයි පෙන්නන දෙයක්. එයාලට දැන් ලොකු දේපලවලට මුදල් දාන්න පුළුවන්. කුලියට දෙන්න පුළුවන් ගෙවල් අරගෙන, තමන්ගේම ව්‍යාපාර පටන් ගන්න එයාලට හිතෙනවා. අලුත් දේවල් කරන්න එයාල බය නැහැ.
පස්වෙනි මට්ටම: මාසෙකට ඩොලර් 100000ක් ආයෝජනය කරනවා (වසරකට ඩොලර් මිලියනයක්) – පළපුරුදු ආයෝජකයා:
මේ මට්ටමේ ඉන්න අය ආයෝජනය කරන එක ගැන හරිම සන්සුන්. එයාල හැම දෙයක්ම හරියට සැලසුම් කරලා කරන්නේ. මාසික ආදායම් එන දේපල එයාලට ගොඩක් තියෙනවා. තවත් දේපල ගන්නත් එයාල හිතනවා. ලොකු ලොකු ආයෝජන කණ්ඩායම්වලට එයාල සම්බන්ධ වෙනවා. තමන්ගේ සල්ලි ආරක්ෂා කරගන්න හොඳ උපදෙස් ගන්න එයාලට කෙනෙක් ඉන්නවා.
හයවෙනි මට්ටම: මාසෙකට ඩොලර් මිලියනයක් ආයෝජනය කරනවා – ව්‍යාපාරිකයා:
මේ මට්ටමේ ඉන්න අය සල්ලි කෙලින්ම කළමනාකරණය කරන්නේ නැහැ. ඒ වෙනුවට ඒක වටේ තියෙන ක්‍රමය තමයි එයාල හසුරුවන්නේ. එයාලගේ සල්ලි තියෙන්නේ සමාගම්වලයි, භාරකාර අරමුදල්වලයි. ඒ දේවල් එයාලගේ සල්ලි ආරක්ෂා කරන්නත්, වැඩිකරගන්නත් තමයි හදලා තියෙන්නේ. එයාලට කාර්යාලයක් තියෙනවා. ඒ අය තමයි ආයෝජන, දේපල සැලසුම්, රක්ෂණ වගේ ඔක්කොම දේවල් බලාගන්නේ. එයාල ගෙවල් ගන්නවා වෙනුවට ගොඩනැගිලි ගන්නවා.
හත්වෙනි මට්ටම: මාසෙකට ඩොලර් මිලියන 10ක් ආයෝජනය කරනවා:
මේ මට්ටමේ ඉන්න අය වෙළඳපොළට සහභාගි වෙනවා වෙනුවට, ඒව හදන්න පටන් ගන්නවා. එයාල කොටස් ගන්නවා වෙනුවට සමාගම් ගන්නවා. ලොකු ලොකු ආයෝජනවලට එයාල මුලින්ම සම්බන්ධ වෙනවා. එයාලට විවිධ රටවල ඉඩම් තියෙනවා. ගොඩක් ගමන් බලපත්‍ර තියෙනවා. මොන දේ වුණත් එයාලට දිනන්න පුළුවන් තත්ත්වයක තමයි එයාල ඉන්නේ.
අටවෙනි මට්ටම: පරම්පරාගත පාලනය – අරමුදල:
මේ මට්ටමේ ඉන්න අය තමන්ගේ සල්ලිවලින් නිදහස ගන්නවා ගැන හිතන්නේ නැහැ. එයාලට ඕන එයාලගේ දරුවන්ටයි, පරම්පරාවටයි මේ ලෝකය උරුම කරන්න. එයාල තමන්ගේ ජීවිතයි, පවුලේ ජීවිතයි ඔක්කොම සුරක්ෂිත කරලා ඉවරයි. දැන් එයාල හිතන්නේ එයාල නැති වුණාට පස්සේ මොනවද ඉතුරු වෙන්නේ කියලා. එයාල ව්‍යාපාරවලට ආයෝජනය කරනවා වෙනුවට, ඒ ඔක්කොම අයිති කරගන්නවා. අනාගත පරම්පරාව ගැන හිතලා වැඩ කරනවා.
සමහර අය ආයෝජනය කරනවා කියලා කියනවා තමයි. ඒත් ඇත්තටම එයාල කරන්නේ සූදුවක් වගේ වැඩ. තේරුමක් නැති දේවල්වලට සල්ලි දානවා. ණයට අරන් ආයෝජනය කරනවා. ඒක ඇත්තටම නිදහස නෙවෙයි, දුක තමයි ගේන්නේ. ඒ නිසා ආයෝජනය කරනවා නම් ඇත්තටම මොකක් හරි දෙයක් ගොඩනඟනවාද කියලා හිතලා බලන්න.
