මෑත කාලෙදි ලෝකයේ බල තුලනය ගැන කතාබහ කරනකොට ගොඩක් අයගේ අවධානය යොමු වෙලා තියෙන මාතෘකාවක් තමයි රුසියාව, ඉන්දියාව, චීනය (RIC) එකතු වෙලා හදන්න පුළුවන් අලුත් සන්ධානයක් ගැන.
කාලයක් මේ ගැන කතා වුණේ අඩුවෙන්. හැබැයි දැන් ආයෙත් මේ අදහස ඉස්මතු වෙලා තියෙනවා. මේ තුන් දෙනා එකතු වුණොත්, ලෝකයේ දේශපාලනය සහ ආර්ථිකය සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් වෙන්න පුළුවන් කියලා විශ්ලේෂකයන් කියනවා.
පැරණි අදහසක්, අලුත් පණක්
මේ RIC සන්ධානයේ අදහස අලුත් එකක් නෙවෙයි. මේක මුලින්ම යෝජනා කළේ 1998 අවුරුද්දේ රුසියාවේ අගමැතිව සිටි යෙව්ගනි ප්‍රිමාකොව් ඉන්දියාවට ආපු වෙලාවෙදි. එතකොට අරමුණ වුණේ බටහිර රටවල්, විශේෂයෙන්ම ඇමරිකාව, ලෝකයේ ආධිපත්‍යය දරන එකට විකල්පයක් විදියට මේ ආසියානු බලවතුන් ටික එකතු කරන එක. ඉන්දියාවේ පළමු අගමැති ජවහර්ලාල් නේරුත් මේ වගේ ආසියානු එකමුතුවක් ගැන හීන දැක්කා.
හැබැයි අවුරුදු ගාණක් මේ අදහස වැඩිය ක්‍රියාත්මක වුණේ නැහැ. 2020 දී චීන-ඉන්දියා දේශසීමාවේ ඇති වුණු ගැටුම් වගේ සිදුවීම් නිසාත් මේ සහයෝගිතාව තවත් පස්සට ගියා. ඒත් දැන් ආයෙත් මේ කතාව ඉස්මතු වෙලා තියෙනවා. චීන විදේශ අමාත්‍යාංශය කියන විදියට මේ එකමුතුව රටවල් තුනටම හොඳයි වගේම, ලෝකයේ සාමයටත් ආරක්ෂාවටත් වැදගත්. ඉන්දියාවත් මේක ගෝලීය සහ කලාපීය ප්‍රශ්න කතා කරන්න හොඳ “සාකච්ඡා වේදිකාවක්” කියලා හඳුන්වනවා.
ඇමරිකාවේ ප්‍රතිපත්ති නිසා රුසියාව-ඉන්දියාව-චීනය එකතු වෙනවාද?
මේ අලුත් එකමුතුව පිටිපස්සේ තියෙන ප්‍රධානම හේතුවක් තමයි ඇමරිකාවේ විදේශ ප්‍රතිපත්ති, විශේෂයෙන්ම ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් ජනාධිපති වෙලාවේ ගත්ත තීරණ. ට්‍රම්ප් ඉන්දියාවේ භාණ්ඩවලට 25%ක බද්දක් දැම්මා. චීනයටත් 100%ක බදු දානවා කියලා තර්ජනය කළා. ඒ වගේම රුසියාවෙන් අඩු මිලට තෙල් ගන්න එකටත් ඇමරිකාව ඉන්දියාවට දොස් කිව්වා. ඒත් ඇමරිකාවත් රුසියාවෙන් යුරේනියම් වගේ දේවල් මිලදී ගත්ත නිසා, ඉන්දියාවට හිතුණා බටහිර රටවල් මේ දෙබිඩි පිළිවෙතක් අනුගමනය කරනවා කියලා.
මේ පීඩනය නිසා ඉන්දියාවයි, චීනයයි දෙන්නම එක්සත් ජාතීන් වගේ තැන්වලදී රුසියානු තෙල් ආනයනය ගැන ඇමරිකාවට විරුද්ධව කතා කළා. මේක දැකපු රුසියාව නැවතත් RIC සන්ධානය ගැන කතා කරන්න පටන් ගත්තා. ඉන්දියාවයි චීනයයි අතර තියෙන පැරණි ගැටුම් තවමත් ඉවර නැහැ. ඒත් ඇමරිකාවෙන් එන පීඩනය නිසා මේ දෙන්නට “යහළුවන්” වගේ ඉන්නවාට වඩා “ජීවත් වෙන්න” මේක අත්‍යවශ්‍ය දෙයක් වෙලා තියෙනවා.
රුසියාව-ඉන්දියාව-චීනය එකමුතුව ලෝකයට බලපාන්නේ කොහොමද?
RIC රටවල් එකතු වුණොත් ලෝකයට ලොකු බලපෑමක් ඇති වෙනවා. ඒකට හේතු කීපයක් තියෙනවා:
- ආර්ථික බලය: චීනය ලෝකයේ දෙවැනි විශාලම ආර්ථිකය. ඉන්දියාව සිව්වැනි තැන ඉන්නවා. මේ රටවල් තුනේම ආර්ථිකය එකතු කළොත් ඇමරිකාවට සමාන තරමටම ශක්තිමත් වෙනවා.
- විශාල භූමි ප්‍රමාණය සහ සම්පත්: ලෝකයේ විශාලම භූමි ප්‍රදේශය, ස්වාභාවික සම්පත් සහ ලොකුම ජනගහනය ඉන්නේ මේ රටවල් තුනේ. ඒ වගේම ඔවුන්ට දියුණු තාක්ෂණය සහ න්‍යෂ්ටික අවිත් තියෙනවා.
- බහුධ්‍රැව ලෝකයක්: මේ රටවල් හැමෝම කැමතියි එක රටක් ලෝකයට නායකත්වය දෙනවාට වඩා, රටවල් කීපයක් එකතු වෙලා තීරණ ගන්න “බහුධ්‍රැව ලෝකයක්” හදන්න. මේ අදහසට BRICS වගේ තව සංවිධානවලිනුත් සහයෝගය ලැබෙනවා.
රුසියාව යුක්රේනයට පහර දුන්නට පස්සේ බටහිර රටවල් රුසියාවට පිටුපෑවා. ඒත් රුසියාව චීනයත් එක්ක “සීමා නැති සහයෝගයක්” පටන් ගත්තා. මේකට ඉරානය, උතුරු කොරියාව වගේ ඇමරිකාවට අකමැති තවත් රටවල් එකතු වෙලා තියෙනවා.
අභියෝග සහ ගැටළු
RIC සන්ධානය හදන්න ලොකු බාධකත් තියෙනවා.
- ඉන්දියා-චීන ගැටුම්: මේක තමයි ප්‍රධානම ප්‍රශ්නය. දේශසීමා ආරවුල් නිසා මේ දෙරට අතර විශ්වාසයක් නැහැ. 2020 දී ඇති වුණු ගැටුම තවමත් අමතක වෙලා නැහැ. ඉන්දියාව මේ ගැන ප්‍රසිද්ධියේ කතා කරන්නේ නැති වුණත්, මේ ප්‍රශ්නය ගැඹුරින්ම තියෙනවා.
- ඉන්දියාවේ මැදිහත් ප්‍රතිපත්තිය: ඉන්දියාව රුසියාව එක්ක සමීපව වැඩ කළත්, ඇමරිකාව එක්කත් ඉන්දු-පැසිෆික් කලාපයේ වැඩ කරනවා. ඒ නිසා මේ තුනම එකට තියාගෙන යන එක ඉන්දියාවට අමාරු දෙයක්. ඉන්දියාවට රුසියාවයි, චීනයයි එක්ක තියෙන්නේ “ආදර ත්‍රිකෝණයක්” නෙවෙයි, යථාර්ථවාදී ප්‍රශ්න ගොඩක් තියෙන සම්බන්ධයක්.
අතීතයේ වගේම අනාගතයේදීත් මේ RIC සන්ධානය එකතැන පල් වෙන්න පුළුවන්. ඒකට ප්‍රධාන හේතුව තමයි මේ රටවල් දෙකක් අතර තියෙන නොවිසඳුනු ප්‍රශ්න. මේ නිසා ඉන්දියාවයි, චීනයයි අතර සම්බන්ධය හොඳ වුණොත් විතරයි මේ RIC එකමුතුව සාර්ථක වෙන්නේ.
කියවිය යුතු: දකුණු ආසියාවම එක රටක් වුනොත් ලෝකයට කුමක් වෙයිද?
රුසියාව, ඉන්දියාව, චීනය එකතු වෙලා අලුත් ගෝලීය බලවේගයක් වෙන්න ලොකු ඉඩක් තියෙනවා. ඒකට ප්‍රධාන හේතුවක් තමයි බටහිර රටවලින් එන පීඩනය. හැබැයි මේ ගමනට තියෙන ලොකුම අභියෝගය තමයි ඉන්දියාවයි, චීනයයි අතර තියෙන දේශසීමා ගැටුම් සහ අවිශ්වාසය. මේ තුන් දෙනාට ඒ ප්‍රශ්න විසඳගෙන එකට වැඩ කරන්න පුළුවන් වුණොත් ලෝකයේ අලුත් යුගයක් පටන් ගනීවි. නැතිනම් මේක තවත් සාකච්ඡා කරන මාතෘකාවක් විතරක් වෙන්න පුළුවන්.
