හැබැයි අපි ගැන ඉහළ පෙළේ තර්ජන ඇතිකරන්නන් වැඩිය ගණන් ගන්නේ නැති වුණාට, ලෝකයේ වැඩිම ඉලක්කයක් වෙලා තියෙන device එකක් තියෙනවා: ඒ තමයි ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ ජනාධිපතිගේ phone එක!
ඒ phone එක මොන වගේද? Hack කරන්න පුළුවන්ද? ඒක breach වුණොත් වෙන්න පුළුවන් හානිය මොකක්ද? මේවා ඇත්තටම හරිම fascinating ප්‍රශ්න.
Boeing Black – අති ආරක්ෂිත Phone එක
ජනාධිපතිවරයෙක්ට mobile phone එකක් දෙන්න පටන් ගත්තේ මෑතකදී. Smartphone එකක් ජනාධිපති කාර්යාලයට (Oval Office) ඇතුළු වුණේ 2008 දී බැරැක් ඔබාමාගේ පළමු ධුර කාලයේදී.
මේ අවශ්‍යතාවය තේරුම් අරගෙන, 2014 දී ඇමරිකානු රජයේ නිලධාරීන්ගේ cybersecurity එකටම හදපු phone එකක් එළිදැක්වුණා. ඒ තමයි Boeing Black.
Boeing Black කියන්නේ මොකක්ද?
- Aviation giant කෙනෙක් වන Boeing සහ BlackBerry එකතුවෙලා හදපු hardwar එකක් තමයි Boeing Black කියන්නේ.
- රජයේ සහ හමුදා සන්නිවේදනයටම විශේෂයෙන්ම හදපු එකක්.
- මේක හදලා තියෙන්නේ unbreakable (කඩා බිඳ දැමිය නොහැකි) වෙන්න.
- මොනවා හරි කරලා tamper කරන්න හැදුවොත් self-destructing (ස්වයං-විනාශ වෙන) feature එකක් පවා මේකේ තියෙනවා.
ඔබාමාගේ දෙවන ධුර කාලයේදී මේ Boeing Black ගැන වැඩි ප්‍රසිද්ධියක් නැතුවම එළිදක්වපු එක ගැන තවමත් වැඩි විස්තර දැනගන්න ලැබිලා නැහැ. හැබැයි මේක immovable object එකක් වගේ වුණත්, ජනාධිපතිවරයාගේ personal devices (පුද්ගලික උපකරණ) පින්තූරේට ආවම තත්ත්වය වෙනස් වෙනවා.
Personal Devices – ජනාධිපතිවරුන්ගේ “ආසාව”
ජනාධිපතිවරුත් අපි වගේම සාමාන්‍ය මිනිස්සු. Consumer smartphones ආවම එයාලත් ආසාවෙන් පාවිච්චි කරන්න පටන් ගත්තා.
ඔබාමාගේ “පුරුද්ද”
Boeing Black හැදුවත්, ඔබාමා ජනාධිපති වෙලා ඉන්න කාලේ එයාගේ පරණ BlackBerry එක අත්හරින්න කැමති වුණේ නැහැ. ඒ වගේම එයාගේ ජනප්‍රිය වුණු Obama pad එකත් කාර්යාලයට ගෙනාවා.
හැබැයි මේ දෙකම heavily modified කරලා තිබුණා. විශේෂයෙන්ම iPad එකේ Internet connection එක සම්පූර්ණයෙන්ම කපලා තිබුණා. ඒ කියන්නේ, ඒක හරියට paper tablet එකක් වගේ තමයි තිබුණේ!
ට්‍රම්ප්ගේ “අනතුරුදායක” තේරීම්
ඔබාමා පටන් ගත්ත මේ trend එක ඊළඟට ආපු ජනාධිපතිවරුන්ගෙන් තවත් වැඩි වුණා.
ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් (2017-2021) ධුර කාලයේදී කාර්යාලයේ තිබුණ cybersecurity norms (ආරක්ෂක සම්මතයන්) “වැඩිපුර තද” වැඩියි කියලා හිතුවා.
එයා ප්‍රශ්න සහගත ආරක්ෂක ප්‍රමිතීන් තියෙන multiple personal iPhones පාවිච්චි කළා. සමහර වෙලාවට security checkups නැතුව මාස 5ක් වගේ කාලයක් හිටියා.
2020 දී, ට්‍රම්ප්ගේ Twitter account එක breach වුණා කියලා report වුණා. Hilariously obvious password එකක් පාවිච්චි කරපු නිසා වුණා කියලයි කියන්නේ.
බයිඩන්ගේ Apple Collection
ට්‍රම්ප්ට පස්සේ ආපු ජෝ බයිඩන් ආරක්ෂක මාර්ගෝපදේශ හොඳට අනුගමනය කළත්, එයාටත් එයාගේ personal devices ගේන්න තියෙන ආසාව අතහරින්න බැරි වුණා.
බයිඩන් Apple Watch එකක් සහ Peloton ව්‍යායාම බයිසිකලයක් පාවිච්චි කරනවා. මේ දෙකම අවශ්‍ය ආරක්ෂාවට සරිලන විදියට specifically modified කරලා තියෙනවා.
Apple Watch එකක් තියෙන නිසා එයාට iPhone එකකුත් තියෙන්න ඇති.
එයා Apple News app එක පාවිච්චි කරනවා කියලා biographer කෙනෙක් confirm කරලා තියෙනවා. ඒකට අනිවාර්යයෙන්ම Apple account එකක් ඕන වෙනවා.
මේකෙන් loophole එකක් හැදෙනවා. Apple software සහ devices කලින් hack කරලා තියෙනවා, විශේෂයෙන්ම zero-day vulnerability එකක් පාවිච්චි කරලා.
Pegasus Spyware – සැබෑ තර්ජනය
ජනාධිපතිවරු personal devices පාවිච්චි කරන එක ගැන කතා කරද්දී, ඒවට hack වෙච්ච පෙර සිදුවීම් තියෙනවද? ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරුන්ගේ දුරකතන නම් මෙතෙක් hack වෙලා නැහැ.
නමුත් European politicians කීපදෙනෙක්ට නම් මෙහෙම වෙලා තියෙනවා:
- 2021 දී ප්‍රංශ ජනාධිපති Emmanuel Macron පවා Pegasus spyware එකට targeted වුණා.
- ස්පාඤ්ඤ අගමැතිගේ phone එකටත් මේක ඇතුළු වුණා.
Pegasus කියන්නේ මොකක්ද?
මේක NSO Group කියන Israeli spyware company එක හදපු advanced piece of spyware එකක්. Android හෝ iOS මත පදනම් වූ ඕනෑම device එකකට රිංගලා spy කරන්න පුළුවන් විදියට හදලා තියෙන්නේ.
මේක ලොව වටා අලෙවි කරලා තියෙනවා. World leaders පවා target කරලා තියෙනවා.
Amazon නිර්මාතෘ Jeff Bezos ටත් 2020 දී Pegasus පාවිච්චි කරලා spyware attack එකක් එල්ල වුණා. එයාගේ sensitive messages පවා extract කළා. මේ සිදුවීමෙන් පස්සේ NSA (National Security Agency) එක තේරුම් ගත්තා spyware කියන්නේ ජනාධිපතිවරයාගේ ආරක්ෂාවටත් තර්ජනයක් කියලා.
මේ වගේ danger එකක් තියෙද්දීත්, ඇයි ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරුන්ට personal smartphones ගේන්න White House එක ඉඩ දෙන්නේ?
Hack එකක ප්‍රතිවිපාක
අපි හිතමුකෝ, හරිම talented කෙනෙක් security measures ඔක්කොම මඟහැරලා ජනාධිපතිගේ personal device එකට access ගත්තා කියලා.
ජාත්‍යන්තර හානිය? (International Damage?)
මේ phone එකෙන් ජාත්‍යන්තර හානියක් වෙන්න තියෙන ඉඩකඩ අඩුයි. මොකද, ලෝක නායකයන් සමඟ කරන කිසිම call එකක් මේ non-specialized communication lines වලින් යවන්න Secret Service එක ඉඩ දෙන්නේ නැහැ. ඒ calls යන්නේ වෙනමම carefully planned out කරපු communication lines වලින්.
පුද්ගලික හානිය? (Personal Damage)
හැබැයි personal damage නම් නිසැකයි.
- ජනාධිපතිගේ location එක දැනගන්න පුළුවන්.
- Calls වලට listen in කරන්න පුළුවන්.
- Surroundings වල footage record කරන්න පුළුවන්.
- Sensitive messages හෝ files extract කරන්න පුළුවන් (Pegasus කළා වගේ).
හැබැයි තනි hacker කෙනෙක්ට මේක කරන්න තියෙන ඉඩකඩ හරිම පොඩියි. නමුත් මේක කරන්නේ governmental hacker agency එකක් නම්, success rate එක වේගයෙන් වැඩි වෙනවා. එවිට ඔවුන්ට quietly phone එකට ඇතුල් වෙලා, ඕන කරන decisive moment එක එනකම් නිකම්ම ඉන්නත් පුළුවන්.
Personal Devices වල අනතුර
ඇමරිකාවේ Secret Service එක මේ personal devices වලින් තියෙන අනතුර තේරුම් ගත යුතුයි. එහෙනම් ඇයි එයාලා Boeing Black වැනි secure devices පාවිච්චිය enforce කරන්නේ නැත්තේ?
මේ ප්‍රශ්නවලට උත්තර අපිට කවදාවත් ලැබෙන එකක් නැහැ. හැබැයි Secret Service එක ජනාධිපතිවරයාගේ mobile phone එක වටා protection සහ secrecy පවත්වාගෙන යන්න good job එකක් කරනවා.
කොහොම වුණත්, Oval Office එක ඇතුළට personal devices ගේන්න ඉඩ දීමේ danger එක නම් තවමත් තියෙනවා. Mobile devices දවසින් දවස complicated වෙනකොට, ඒවගේ security වල තවත් cracks (ඉරිතැලීම්) හැදෙන්න පුළුවන්. කවදා හරි කෙනෙක් ඒ advantage එක ගන්නවාමයි.
