තීරුබදු යනු කුමක්ද?
තීරුබදු යනු රජයක්, විදේශීය භාණ්ඩ හෝ සේවා රට තුළට ආනයනය වන විට අය කරනු ලබන බද්දකි. මෙම බදු ආනයන බදු ලෙසද හැඳින්විය හැකි අතර, එය රටක ආර්ථිකය, දේශීය කර්මාන්ත ආරක්ෂා කිරීම සහ වෙළඳ සබඳතා පාලනය කිරීම සඳහා භාවිත වේ.
ඇමරිකාවේ නව බදු ක්‍රමවේදය
ගෝලීය වෙළෙඳපොළ කම්පනය කරමින් එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් 2025 අප්‍රේල් 2 වන දින පුළුල් තීරුබදු මාලාවක් ප්‍රකාශයට පත් කළේය. මේ අනුව ඇමරිකාවට පැමිනෙණ සියලුම භාණ්ඩ සඳහා මූලික 10% ක තීරුබද්දක් ඇතුළත් වන අතර, නිශ්චිත රට්වල් ඉලක්ක කර ගනිමින් සැලකිය යුතු ලෙස ඉහළ තීරුබදු අනුපාතයන් ප්‍රකාශය කර ඇත. ශ්‍රී ලංකාව, එක්සත් ජනපදයට කරන අපනයන සඳහා සැලකිය යුතු ලෙස 44% ක තීරුබද්දකට මුහුණ දෙමින් ශ්‍රී ලංකාව වඩාත්ම බලපෑමට ලක් වූ රටවල් අතරට එකතු වේ – මෙම තීරණය ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකයට ගැඹුරු බලපෑම් ඇති කිරීමට නියමිතයි.
ශ්‍රී ලංකාවේ අපනයන සැකසුම
එක්සත් ජනපදය දිගු කලක් තිස්සේ ශ්‍රී ලංකාවේ විශාලතම තනි අපනයන ගමනාන්තයක් වී ඇති අතර එය වෙළඳ භාණ්ඩ අපනයනයෙන් ආසන්න වශයෙන් 23% ක් පමණ වේ. 2023 දී ශ්‍රී ලංකාව එක්සත් ජනපදයට කළ අපනයනවල මුළු වටිනාකම ඩොලර් බිලියන 2.98 කි. එනම්, ප්‍රාථමික අපනයන අතරට ගෙතූ කාන්තා යට ඇඳුම් ඩොලර් මිලියන 230, අනෙකුත් කාන්තා යට ඇඳුම් ඩොලර් මිලියන 225 සහ වටිනා මැණික් ගල් ඩොලර් මිලියන 196 ලෙස ඇතුළත් විය.
ඇඟලුම් අංශය ශ්‍රී ලංකාවේ අපනයන ආර්ථිකයේ මූලික අංශයක් ලෙස පවතී. 2023 දී, ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයට රෙදිපිළි සහ ඇඟලුම් අපනයන ඩොලර් බිලියන 1.81 ක් වූ අතර එය ඇගලුම් කර්මාන්තයේ මුළු අපනයන‍යන්ගෙන් සැලකිය යුතු කොටසක් නියෝජනය කරයි. කෙසේ වෙතත්, 2023 දී ඇගලුම් කර්මාන්තය විශාල අභියෝගවලට මුහුණ දුන් අතර, ජනවාරි සිට ඔක්තෝබර් දක්වා අපනයන 20.55% කින් පහත වැටී ඇති අතර එය මුළු ඩොලර් බිලියන 3.75 කි. මෙම කාලය තුළ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයට නැව්ගත කිරීම් 24.75% කින් පහත වැටුණු අතර එය ඩොලර් බිලියන 1.49 කි.
ට්‍රම්ප්ගේ නව තීරුබදුවල බලපෑම
ශ්‍රී ලංකා අපනයන සඳහා 44% ක තීරුබදු පැනවීම සැලකිය යුතු ප්‍රතිවිපාක කිහිපයක් ශ්‍රී ලංකා ආර්ථිකයට ඇති කරනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ:
ඇඟලුම් කර්මාන්තයේ: 2022 දී ඩොලර් බිලියන 5.95 ක් උපයා ඇති සහ ආසන්න වශයෙන් සේවකයින් 300,000 ක් සේවයේ යොදවා ඇති ඇඟලුම් අංශය මෙම ඇමරිකානු නව තීරු බදු ප්‍රතිපත්තිය නිසා විශේෂයෙන් අවදානමට ලක්ව ඇත. දැඩි තීරුබදු හේතුවෙන් එක්සත් ජනපද ගැණුම්කරුවන්ගේ ඇණවුම් අඩු විය හැකි අතර එමඟින් කර්මාන්තය තුළ නිෂ්පාදනයට සහ රැකියාවලට බලපෑම් ඇති විය හැකිය.
ශ්‍රී ලංකා ආර්ථිකයේ හැකිලීම: ශ්‍රී ලංකාවේ විදේශ විනිමය ඉපැයීම්වලින් සැලකිය යුතු කොටසක් ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයට කරන අපනයන වන බැවින්, තීරුබදු මගින් වෙළඳ හිඟයන් සහ මුදල් අවප්‍රමාණය ඇතුළු පවතින ආර්ථික අභියෝග උග්‍ර කළ හැකිය.
විවිධාංගීකරණය අත්‍යවශ්‍යයි: වර්තමාන තත්ත්වය මගින් අවධාරණය කරනුයේ ශ්‍රී ලංකාව සිය අපනයන වෙළෙඳපොළ විවිධාංගීකරණය කිරීමට සහ ඕනෑම තනි රටක් මත යැපීම අඩු කිරීමට ඇති හදිසි අවශ්‍යතාවයයි. නව වෙළඳ හවුල්කාරිත්වයන් ගවේෂණය කිරීම සහ අනෙකුත් කලාපවල තරඟකාරිත්වය වැඩි දියුණු කිරීම මගින් අනාගතයේදී එවැනි ඒකපාර්ශ්වික වෙළඳ පියවරවල බලපෑම අවම කළ හැකිය.
ශ්‍රී ලංකාව පමණක් වැඩි කළ තීරුබදු වලට මුහුණ දී නැත; අසල්වැසි බංග්ලාදේශය එක්සත් ජනපදයට කරන ඇඟලුම් අපනයනය සඳහා 37% ක තීරුබදුවකට ලක්ව ඇත. අනෙක් අතට, ඉන්දියාව සාපේක්ෂව 27% ක අඩු තීරුබදුවකට මුහුණ දෙන අතර, එමඟින් එක්සත් ජනපද වෙළඳපොළ තුළ එය වඩාත් වාසිදායක ලෙස ස්ථානගත විය හැකිය. මෙම විෂමතාවය කලාපීය වෙළඳ ගතිකත්වය නැවත පෙළගැස්වීමට හේතු විය හැකි අතර, එක්සත් ජනපද ගැණුම්කරුවන් අඩු තීරුබදු බාධක ඇති රටවලට මාරු වීමට ඉඩ ඇත.
අලුතින් පනවන ලද එක්සත් ජනපද තීරුබදු ශ්‍රී ලංකාවේ අපනයන අංශයට, විශේෂයෙන් ඇඟලුම් කර්මාන්තයට ප්‍රබල අභියෝගයක් එල්ල කරයි. ක්ෂණික අපේක්ෂාවන් බියකරු බවක් පෙනෙන්නට තිබුණද, මෙම වර්ධනය ශ්‍රී ලංකාවට වෙළඳපල විවිධාංගීකරණය සහ ආර්ථික ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව සඳහා වන උත්සාහයන් වේගවත් කිරීම සඳහා උත්ප්‍රේරකයක් ලෙස සේවය කළ හැකිය. වෙළඳ අසමතුලිතතා විසඳීම සඳහා රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සාකච්ඡා වල නිරත වීම සහ ආර්ථික සහයෝගීතාව සඳහා නව මාර්ග ගවේෂණය කිරීම වත්මන් ගෝලීය වෙළඳ පරිසරයේ සංකීර්ණතා මඟ හැරීමේදී තීරණාත්මක වනු ඇත.
