2025 ජූනි 21 වැනිදා අලුයම, ඇමෙරිකාවේ මිසූරි ප්‍රාන්තයේ Whiteitman ගුවන් හමුදා කඳවුරෙන් B-2 Spirit බෝම්බ හෙළන යානා විශාල ප්‍රමාණයක් ගුවන්ගත වුණේ ඉරානයේ න්‍යෂ්ටික පහසුකම් විනාශ කරන්නයි.
මේ මෙහෙයුම සැලසුම් කරලා තිබුණේ කිසිම කෙනෙක්ට හිතාගන්න බැරි විදිහට.
උපක්‍රමශීලී සැලසුම
මෙහෙයුම ආරම්භයේදීම බෝම්බ හෙළන යානා කාණ්ඩ දෙකකට බෙදුණා. එක කණ්ඩායමක් පැසිෆික් සාගරය හරහා බටහිර දෙසට පියාසර කළේ ගුවාම්වල Anderson ගුවන් හමුදා කඳවුර ඉලක්ක කරගෙනයි.
මේක කරලා තියෙන්නේ ගෝලීය flight trackers, මාධ්‍ය සහ ඉරාන බුද්ධි අංශ ඇතුළු සියලු දෙනාගේ අවධානය වෙනත් දිශාවකට යොමු කරන්න.
අනිත් කණ්ඩායම තමයි ප්‍රධාන ප්‍රහාරක කණ්ඩායම. ඒ කණ්ඩායමට Massive Ordinance Penetrator (MOP) bunker busting bombs රැගත් B-2 යානා හතක් ඇතුළත් වුණා.
ඔවුන් ගමන් කළේ නැගෙනහිර දෙසට, කෙලින්ම ඉරානය ඉලක්ක කරගෙනයි. ඔවුන්ගේ ප්‍රධාන ඉලක්ක වුණේ ඉරානයේ හොඳින්ම ආරක්ෂා කර තිබූ Fordo, Natans සහ Isfahan න්‍යෂ්ටික පහසුකම්.
මේක පැය 37ක් වගේ දිගු ගමනක්. මේ ගමන අතරතුර ඔවුන්ට KC-135 Stratotankers යානා මඟින් ගුවනේදී ඉන්ධන පිරවීම් සිදු කළා.
අතිශය ආරක්ෂිත Fordo පහසුකම
Fordo කියන්නේ ඉරානයේ වඩාත්ම ශක්තිමත් ආරක්ෂක විධිවිධාන සහිත න්‍යෂ්ටික ස්ථානයක්. එය විනාශ කිරීම අතිශය අසීරුයි. මෙහි ප්‍රධාන අංශ කන්දක් ඇතුළේ, උමං මාර්ගයකින් මීටර් 200ක් පමණ දුරින් පිහිටා තිබුණා.
ස්වාභාවිකවම කන්දේ ආරක්ෂාවත් තිබුණු නිසා ගුවන් ප්‍රහාරවලින් පහසුවෙන් ආරක්ෂා වීමේ හැකියාව තිබුණා. 40° off-axis angle එකකින් පතිත වන බෝම්බයකට පවා මීටර් 40ක් පමණ ඝන කන්දේ පාෂාණ බිඳගෙන යන්න සිදුවෙනවා.
මේ අභියෝගය ජයගන්න ඇමෙරිකාව GBU-57 MOP බෝම්බ යොදාගත්තා. මේ බෝම්බ නිර්මාණය කරලා තියෙන්නේ මෙවැනි දැඩි ඉලක්ක විනාශ කිරීම සඳහාමයි.
B-2 යානා මඟින් කන්දේ මුදුනට ඉහළින් සහ උමං මාර්ග ඉලක්ක කර ප්‍රහාර එල්ල කළා. අවම වශයෙන් ප්‍රධාන උමං දොරටු තුනකට සැලකිය යුතු හානියක් සිදුවූ බව චන්ද්‍රිකා ඡායාරූපවලින් තහවුරු වුණා.
B-2 යානා ඉරාන ගුවන් කලාපයට ඇතුළු වීමට පැයකට පමණ පෙර, ඇමෙරිකානු සබ්මැරීනයක් මුහුදේ ඉඳන් Isfahan න්‍යෂ්ටික පහසුකමට cruise missiles 30කට වැඩි ප්‍රමාණයක් එල්ල කළා.
මේ එකම වෙලාවේ එල්ල කරපු ප්‍රහාර දෙක නිසා ඉරාන ආරක්ෂක අංශවලට ලොකු ව්‍යාකූලත්වයක් ඇති වුණා.
B-2 යානාවේ රහස්‍ තාක්ෂණය
B-2 Spirit යානාවල ප්‍රධානම විශේෂත්වය තමයි එහි stealth තාක්ෂණය.
ගුවන් පාලනය:
සාමාන්‍ය යානාවල මෙන් rudders හෝ vertical stabilizers මෙහි නැහැ. ඒ වෙනුවට split drag rudders නම් තාක්ෂණයක් භාවිතා කරනවා. මේ නිසා යානය රේඩාර්වලට පහසුවෙන් හසු වෙන්නේ නැහැ.
සංයුක්ත ද්‍රව්‍ය:
යානයේ දාර fiberglass epoxy වලින් සාදා ඇති අතර, ඒවා රේඩාර් තරංග පරාවර්තනය කරනවා. යානයේ තටු වගේ ලොකු කොටස් හදලා තියෙන්නේ graphite epoxy වලින්.
රේඩාර් අවශෝෂක තීන්ත (RAM):
යානයේ ගහලා තියෙන තීන්ත වර්ගය radar absorbing material වලින් හදපු එකක්. ඒක රේඩාර් තරංග අවශෝෂණය කරන නිසා යානය රේඩාර්වලට අහුවෙන්නේ නැහැ.
MOP බෝම්බය ක්‍රියා කරන අයුරු
Massive Ordinance Penetrator (MOP) බෝම්බය කිලෝග්‍රෑම් 14,000ක් පමණ බරයි. යානයෙන් මුදාහැරිය පසු එය GPS සහ inertial navigation systems වැනි දියුණු තාක්ෂණයන් භාවිත කරලා ඉලක්කය සොයාගන්නවා.
බෝම්බයේ පිටුපස ඇති fins හතරක් මඟින් ගමන් මඟ තත්‍ය කාලීනව (real-time) නිවැරදි කරගන්නවා. මේ බෝම්බයට ශක්තිමත් කරන ලද කොන්ක්‍රීට් අඩි 200ක් පමණ ගැඹුරට විනිවිද යන්න පුළුවන්.
මේ ප්‍රහාරය මඟින් ඉරානයේ න්‍යෂ්ටික වැඩසටහනට විශාල හානියක් සිදු වූ බවට විශ්වාස කෙරෙනවා.
මේ වගේ දියුණු තාක්ෂණයක් සහ උපක්‍රමශීලී සැලසුමක් නිසා තමයි B-2 යානාවලට රහසිගතව මෙහෙයුම් කරන්න පුළුවන් වෙන්නේ.
