ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික අර්බුදය සහ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල (IMF) සමඟ ඇතිවූ ගිවිසුම් පිළිබඳව විශ්ලේෂණයක් කරන විට, ආරක්ෂාකාරී අතීතයක් හා ආර්ථික යථාස්ථාපනයේ අනාගත අවස්ථා ප්‍රමාණවත් ලෙස තේරුම් ගත හැකි වේ. ශ්‍රී ලංකා ආර්ථිකය අවිනිශ්චිත වාතාවරණයකට මුහුණ දුන්නේ වසර ගණනාවක් පුරාම වන අතර, IMF විසින් සහන දීමට සහ පරිසරය ස්ථායික කිරීමට කරන ලද උත්සාහයන් මෙම මග සම්භාවනීයව අයහපත් විය.
IMF කටයුතු කරන ආකාරය
IMF, සාමාජික රටවලට ආධාර සැපයීම සහ ගෝලීය ආර්ථික ස්ථායිකරණය මූලික කර ගනිමින් කටයුතු කරන ජාත්‍යන්තර සංවිධානයකි. මෙම අරමුදලේ ප්‍රධාන කාර්යය අර්බුදයට ලක්වූ රටවලට ණය ලබා දී රටවල් නැවත ආර්ථිකමය ස්ථායිතාවක් ලබා ගැනීමට සහ ආර්ථික සංවර්ධන කටයුතු ක්‍රියාත්මක කිරීමට අවස්ථාව සලසන්නකි. එමෙන්ම IMF විසින් ලබා දෙන ණය සහ ප්‍රායෝගික සහය, රටවල් විසින් ඔවුන්ගේ ආර්ථිකය සංවිධානය කිරීම සඳහා අනිවාර්ය වශයෙන් සිදු කළ යුතු සංවිධානාත්මක ප්‍රතිසංස්කරණයක් සපයයි.
IMF ණය සහාය ලබා ගන්නා රටවල් සඳහා පහත දැක්වෙන අංග මූලික වේ:
සංවිධානාත්මක පාලන වැඩසටහන්: IMF සහය ලබන රටවල් තම ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති සංවිධානය කර එමඟින් ආර්ථික අර්බුද පාලනය කරගත යුතුය.
මානසික කුසලතා සහිත වැඩසටහන්: IMF, රටවල් සංවිධානාත්මක පාලන ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාවට නංවා ඇති ආකාරය සහ ඒවායේ සාර්ථකත්වය ගැන විශේෂ අවධානයක් යොමු කරයි.
ආර්ථික ස්ථායිකරණ: IMF හරහා ලබා ගන්නා ණය සහ සහාය, රටවල්වල ආර්ථිකයට ගොඩගැසීමට සහ එමඟින් ආර්ථිකය තිරසාර කිරීමට මූලික වේ.
ශ්‍රී ලංකාව සහ IMF: ගතකාලයේ අත්දැකීම්
ශ්‍රී ලංකා ආර්ථිකය IMF සමඟ ගිවිසුම් කිහිපයකට කටයුතු කර ඇත. 1965 දී පළමුවර IMF සහශ්‍රී ලංකා ආර්ථිකය අතර සම්බන්ධතාවයක් පවතින අතර, එවකට ආර්ථික ආධාරක ලෙස IMF ලබා දුන් ණය කීපයක් ශ්‍රී ලංකා ආර්ථිකයේ ප්‍රතිසංස්කරණයට සහ අර්බුද පාලනයට උපකාරී විය.
2016 වසරේදී ශ්‍රී ලංකාව IMF සමඟ නව ගිවිසුමකට පැමිණි අතර, එමගින් රටට ඩොලර් බිලියන 1.5 ක් පමණ ණය ලබා දීමට අවශ්‍ය කටයුතු සිදු විය. මෙය රටේ බදු රටාව වෙනස් කිරීම, රාජ්‍ය වියදම් අඩු කිරීම, සහ කලාපික ආර්ථික ස්ථායිකරණය ආශ්‍රිතව වැඩි අවධානයක් යොමු කළ ප්‍රතිසංස්කරණයන් රාශියක් අඩංගු විය.
2022 ආර්ථික අර්බුදය සහ IMF
2022 දී ශ්‍රී ලංකාව ලොව ඉදිරිපත් කළ ආර්ථික අර්බුදයකට මුහුණ දුන් අතර, රටේ මුදල් අර්බුදය, ඉන්ධන හිඟය, ආහාර හිඟය, සහ විදේශීය මූල්‍ය අරමුදල් හිඟය අතිවිශාල දේශපාලන විරෝධතාවලට හේතුවී අවසන් විය. මෙම අර්බුදය විසඳීමට IMF සමඟ ගිවිසුම්වලට අධි ප්‍රායෝගිකයෙකු ලෙසින් රටට ප්‍රතිසංස්කරණ ලබා ගත යුතුමය.
අනාගතය සහ ශ්‍රී ලංකා ආර්ථිකය සංවර්ධනය කිරීම
ශ්‍රී ලංකා ආර්ථිකය IMF සහායෙන් යථා තත්ත්වයට පත්කර ගැනීමට පියවර ගෙන ඇතත්, අනාගතයේදී ශ්‍රී ලංකාව ආර්ථිකය ස්ථායිකරණය කිරීම සඳහා සෑමවිටම ක්‍රියාමාර්ග ගත යුතුය. එහි ප්‍රමුඛ කරුණු කිහිපයක් පහත පරිදිය:
දේශීය ආදායම් ප්‍රතිසංස්කරණය: බදු රටා සවිබලගන්වන ලද්දේ රටේ ආදායම් පද්ධතිය හා ණය පාලනය නිසි ලෙස කළ හැකි වන අයුරිනි.
රාජ්‍ය ආයතන ප්‍රතිසංස්කරණය: රාජ්‍ය ආයතන තුළ වියදම් අඩු කර ඒවායේ සාර්ථකත්වය වැඩි කිරීම අතිශයින්ම වැදගත් වේ.
ආයෝජන දිරවීම: විදේශීය ආයෝජන ලබා ගැනීම සහ එමඟින් ව්‍යාපාරික ක්ෂේමතා සංවර්ධනය කිරීම ශ්‍රී ලංකාවට අනාගතයේදී තිරසාර ආර්ථිකයක් ඇති කිරීමට උපකාරී වනු ඇත.
විදේශ ණය ප්‍රතිසංස්කරණය: ශ්‍රී ලංකාව විදේශ ණයවලට අධික ලෙස මුහුණ දී ඇති නිසා, ඒවායුත් ප්‍රතිසංස්කරණය කර අතිවේගයෙන් නියාමනය කරගත යුතුය.
ශ්‍රී ලංකාව IMF සහාය පදනම් කරගෙන අනාගතයේදී යථාතත්වයට පත් වීමේදී, ප්‍රතිසංස්කරණයක් වශයෙන් විශේෂ අවධානයක් යොමු කළ යුතුය.